Park Oliwski im. Adama Mickiewicza - niedoceniana perła w Gdańskiej koronie
- Damian Brzeski
- 17 трав. 2023 р.
- Читати 10 хв
Оновлено: 7 днів тому
Jeśli szukasz miejsca, w którym możesz odpocząć od zgiełku miasta, podziwiać piękno przyrody i poczuć historię, Park Oliwski jest idealnym wyborem. Ten zabytkowy park, położony w gdańskiej dzielnicy Oliwa, jest najstarszym ogrodem miejskim w Polsce i jednym z najpiękniejszych w Europie.
Znajdziesz tu nie tylko malownicze aleje, stawy i kwietniki, ale także wiele ciekawych atrakcji, takich jak Palmiarnia, Ogród Botaniczny, Groty Szeptów czy Pomnik Adama Mickiewicza.
W Parku Oliwskim możesz również posłuchać muzyki klasycznej na koncertach organizowanych w letnim sezonie lub podziwiać świąteczne iluminacje w zimie. Park Oliwski to miejsce, które zachwyca o każdej porze roku i zaprasza do odkrywania jego tajemnic.
W tym artykule opowiemy Ci, co warto zobaczyć i zrobić w tym niezwykłym miejscu i dlaczego warto go odwiedzić.
Historia Parku Oliwskiego – od mnichów do spacerowiczów
Dzieje tego miejsca to fascynująca podróż przez wieki, która zaczyna się na długo przed tym, jak pierwsza spacerowiczka postawiła stopę na tutejszych alejkach.
Wszystko zaczęło się w 1186 roku, kiedy to z nadania Książąt Pomorskich do Oliwy przybyli cystersi.
Czas mnichów i wielkiej polityki
Początkowo tereny te porastała gęsta puszcza. Zakonnicy, znani ze swojej pracowitości i inżynieryjnego kunsztu, osiedlili się nad Potokiem Oliwskim, wykorzystując jego nurt do napędzania młynów i kuźni.
Przez stulecia ogrody klasztorne pełniły głównie funkcję gospodarczą – hodowano tu zioła, warzywa i ryby, niezbędne do utrzymania opactwa.
Jednak Oliwa szybko przestała być tylko cichą enklawą modlitwy. Opactwo wyrosło na kluczowy ośrodek polityczny Rzeczypospolitej.
To w tutejszych komnatach i ogrodach gościli polscy królowie: Zygmunt III Waza, Władysław IV czy Jan Kazimierz.
Najważniejszy moment w historii nadszedł jednak w 1660 roku. Właśnie tutaj podpisano słynny Pokój Oliwski, kończący wyniszczające wojny polsko-szwedzkie (tzw. Potop).
Można śmiało powiedzieć, że aleje, którymi dziś spacerujemy, były niemymi świadkami wydarzeń zmieniających mapę Europy.
Wizja Opata Rybińskiego – "Polski Wersal"
Prawdziwa rewolucja estetyczna nadeszła w połowie XVIII wieku. Jej autorem był ostatni wielki mecenas tego miejsca – opat Jacek Rybiński.
W latach 1754–1756, pragnąc dorównać europejskim dworom, Rybiński zainicjował budowę rokokowego Pałacu Opatów.
Ale pałac potrzebował godnej oprawy. Opat miał wizję stworzenia ogrodu, który rzuci wyzwanie najpiękniejszym rezydencjom Zachodu.
Do realizacji tego ambitnego planu zatrudniono wybitnych specjalistów:
Projekt: Opracował go nadworny ogrodnik Hentschel, czerpiąc inspiracje prosto z Francji.
Wykonanie: Dzieło to w życie wcielił mistrz ogrodnictwa, Kazimierz Dębiński z Kocka.
Ich muzą była twórczość André Le Nôtre’a – genialnego architekta, twórcy ogrodów w Wersalu. To dzięki niemu Park Oliwski zyskał geometryczny ład, symetrię i misternie przycięte szpalery, które miały pokazać dominację człowieka nad naturą.
Iluzje, Raj i Zwierzyniec
Nowy układ parku oparto na dwóch osiach, tworząc spektakularne efekty wizualne:
Droga do Wieczności: To najsłynniejsza oś widokowa parku. Przed Pałacem utworzono parter kwiatowy, który przechodził w Aleję Lipową, a na jej końcu znajdował się staw. Dzięki genialnemu trikowi perspektywicznemu, staw łączył się optycznie z wodami Zatoki Gdańskiej. Mnisi, patrząc w dal, mieli wrażenie, że morze (oddalone o 3 km) zaczyna się tuż za ogrodzeniem. Tę iluzję nieskończoności nazwali symbolicznie "Drogą do Wieczności" lub "Książęcym Widokiem".
Paradisum i Zwierzyniec: Północna część ogrodu skrywała kolejne atrakcje. W obniżonym terenie zaprojektowano ogród zwany Paradisum (czyli Raj) oraz labirynt ścieżek (na miejscu dzisiejszego Alpinarium). Co ciekawe, na wschód od pałacu funkcjonował także zwierzyniec, co w tamtych czasach było wyznacznikiem najwyższego statusu majątkowego.
Angielska dzikość i pruski porządek
Kolejny przełom nastąpił po I rozbiorze Polski. W 1782 roku, z nadania króla pruskiego Fryderyka II Wielkiego, rządy objął opat Karol Hohenzollern-Hechingen.
Sprowadził on do Oliwy Jana Jerzego Saltzmanna – syna ogrodnika, który tworzył królewskie ogrody w Poczdamie.
Saltzmann, podążając za nową modą, zerwał z linijką i cyrklem. W północnej części parku (dziś zwanej chińsko-angielską) zaczął imitować naturę.
Powstały tam:
Kręte ścieżki i nieregularne zbiorniki wodne naśladujące dziką przyrodę.
Architektura parkowa: altany, pawilony i "świątynie" (część z nich znamy tylko z planów z 1792 roku).
Słynne Groty Szeptów i wodospad (kaskada) na Potoku Oliwskim.
Od zniszczeń wojennych do współczesności
XIX wiek przyniósł otwarcie parku dla mieszkańców Gdańska. Jego ranga wzrosła jeszcze bardziej w 1925 roku, gdy Oliwa stała się siedzibą biskupa, a kościół zyskał miano katedry. Dwa lata później w Pałacu Opatów otwarto muzeum.
Niestety, II wojna światowa nie oszczędziła tego miejsca. Park został częściowo zniszczony przez działania wojenne i pożary.
Na szczęście po 1945 roku polscy specjaliści podjęli trud odbudowy. W latach 50. XX wieku powstała nowa palmiarnia i ogród botaniczny, przywracając miejscu dawny blask.
Dziś Park Oliwski jest jednym z najpiękniejszych ogrodów w Europie, łącząc funkcję rekreacyjną z rolą kulturalnego serca dzielnicy.
Części ogrodu – podróż przez style i iluzje
Park Oliwski to unikalny eklektyzm. Spacerując alejkami, przechodzisz płynnie między różnymi światami i epokami.
1. Część Francuska i słynna Droga do Wieczności
To wizytówka parku, położona przed Pałacem Opatów. Znajdziesz tu parter ogrodowy z precyzyjnie przystrzyżonymi bukszpanami, dywanami kwiatowymi i fontannami. Ale to, co najważniejsze, kryje się w geometrii.
Ogród zaprojektowano wzdłuż osi wschodnio-zachodniej, tworząc tzw. Drogę do Wieczności. Dawni projektanci zastosowali tu genialną sztuczkę perspektywiczną.
Długa aleja kończyła się stawem ("Książęcy Widok"), który został tak usytuowany, że staw łączył się optycznie z wodami Zatoki Gdańskiej.
Dzięki temu zakonnicy mieli wrażenie, że morze zaczyna się tuż za parkowym murem. Dziś widok ten częściowo przesłaniają drzewa, ale magia miejsca pozostała.
2. Część Angielska i Chińska: Dzika natura
Gdy nastały czasy ostatniego opata oliwskiego, Józefa Hohenzollerna-Hechingena, moda się zmieniła.
W północnej części parku, z pomocą ogrodnika Jana Saltzmanna, stworzono krajobraz romantyczny. Kręte ścieżki, mostki nad Potokiem Oliwskim i kaskady wodne (w tym malowniczy wodospad przy dawnym młynie) miały imitować dziką przyrodę.
To tutaj ukryte są Groty Szeptów (często szukane jako groty szeptow). W 2025 roku przeszły gruntowną renowację, więc znów można testować ich niezwykłą akustykę.
3. Ogród Japoński: Twoja chwila Zen
Jeśli szukasz wyciszenia, skieruj kroki do południowo-wschodniej części. Ogród Japoński w Gdańsku Oliwie to miejsce, gdzie kamień, woda i rośliny tworzą harmonijną całość.
Wiosna: To najlepszy moment na wizytę – kwitnące wiśnie japońskie i magnolie tworzą nad alejkami różowy dach.
Lato: Idealny czas na odpoczynek w cieniu klonów palmowych, z widokiem na staw i kamienne latarnie.
Architektura i Sztuka – perły ukryte w zieleni
Oliwa to kulturalne centrum, gdzie historia sąsiaduje ze sztuką współczesną. Park stanowi ramę dla wybitnych obiektów:
Pałac Opatów (Nowy Pałac): Rokokowa perła z połowy XVIII wieku. Co ciekawe, opaci rzadko w nim mieszkali, woląc starsze zabudowania. Dziś mieści się tu Oddział Sztuki Nowoczesnej Muzeum Narodowego w Gdańsku. Warto wejść do środka nie tylko dla wystaw, ale by zobaczyć zachowane detale architektoniczne.
Archikatedra Oliwska: Najdłuższy kościół cysterski na świecie (107 metrów!). Słynie z wielkich Organów Oliwskich – instrumentu, który w momencie powstania był największy w Europie. Posiada on słynne ruchome elementy: anioły z trąbkami i wirujące słońca.
Galeria Rzeźby Plenerowej: Spacerując alejkami, natkniesz się na stałą ekspozycję Współczesnej Rzeźby Gdańskiej. Abstrakcyjne formy z metalu i kamienia tworzą intrygujący kontrast z barokową zielenią.
Patron: W głębi parku, w cieniu drzew, znajdziesz skromne popiersie Adama Mickiewicza. Choć wieszcz nigdy tu nie był, od 1955 roku oficjalnie patronuje temu miejscu.
Ciekawostki i sekrety Parku Oliwskiego – 8 faktów, o których nie miałeś pojęcia
Morze w ogrodzie: Dawniej, dzięki geniuszowi ogrodników, "Książęcy Widok" pozwalał dostrzec z głównej alei wody Bałtyku. Drzewa przycinano w "tunel", a staw na końcu osi optycznie zlewał się z Zatoką.
Tu decydowały się losy Europy: W 1660 roku w Opactwie podpisano Pokój Oliwski, kończący Potop Szwedzki. To tutaj dyplomaci kreślili nową mapę kontynentu.
Szpiegowskie uszy (Groty Szeptów): Niezwykła akustyka muszli w części angielskiej pozwala na swobodną rozmowę szeptem osób stojących naprzeciw siebie (mimo znacznej odległości). Legenda głosi, że opaci wykorzystywali ten efekt do podsłuchiwania dworskich intryg.
Drzewo, które zmartwychwstało: W części botanicznej rośnie metasekwoja chińska. Do lat 40. XX wieku nauka znała ten gatunek tylko ze skamielin, uważając go za wymarły miliony lat temu.
Tulipany na gałęziach: Przy Pałacu Opatów rośnie potężny tulipanowiec amerykański. W czerwcu obsypuje się on żółtymi kwiatami, które do złudzenia przypominają tulipany.
Oliwa nie od oliwek: Nazwa dzielnicy najprawdopodobniej pochodzi od słowa "Oława" (oznaczającego wodę), a nie od drzewa oliwnego. Oliwka w herbie to późniejszy zabieg marketingowy cystersów.
Ofiara postępu: Słynna palma daktylowa uschła w 2017 roku, nie wytrzymując zmiany mikroklimatu podczas budowy. Jej śmierć poruszyła wielu gdańszczan.
Najdłuższy kościół: Sąsiadująca z parkiem Katedra ma aż 107 metrów długości, co czyni ją najdłuższym kościołem cysterskim na świecie.
Palmiarnia - niestety już bez palmy
Ten budynek to coś więcej niż szklarnia. Tradycja uprawy roślin egzotycznych w Oliwie sięga XVIII wieku, kiedy to mnisi posiadali tu swoją oranżerię (zimowali w niej drzewka pomarańczowe i cytrynowe).
Współczesna historia Palmiarni ma jednak słodko-gorzki smak. Przez dziesięciolecia symbolem tego miejsca był 180-letni daktylowiec, który z czasem... przestał mieścić się w starej konstrukcji. Palma przebijała dach, co wymusiło decyzję o budowie nowego obiektu.
Remont i nowa Rotunda (2017–2022) Projekt był ambitny: stworzyć nowoczesną, cylindryczną bryłę, która "otuli" historyczne drzewo. Nowa Rotunda to imponująca konstrukcja:
Wysokość: 24 metry (dla porównania – stara miała zaledwie 9 m).
Budowa: 420 tafli szkła o różnym stopniu wygięcia, tworzących organiczną, skręconą formę.
Technologia: Sterowany komputerowo system klimatu (okna uchylają się automatycznie, reagując na temperaturę).
Niestety, mimo tytanicznych starań botaników, historyczny daktylowiec nie przetrwał szoku termicznego i trudów budowy – uschła główna roślina, dla której ten budynek wznoszono.
Dziś jednak wnętrze Rotundy znów tętni życiem. Wypełniają ją młode nasadzenia: palmy, bananowce, araukarie i sagowce, które w nowoczesnych warunkach rosną w oczach.
Dostępność: Obiekt (Rotunda + Oranżeria) jest dostępny bezpłatnie przez cały rok (wt-nd, 10:00–18:00).
W oliwskiej palmiarni można podziwiać wiele gatunków roślin ciepłolubnych, takich jak palmy, bananowce, araukarie, filodendrony, kaktusy, aloesy, agawy, opuncje, fikusy, storczyki, sagowce i inne.
Jednym z najstarszych i najbardziej znanych okazów był 180-letni daktylowiec kanaryjski, który był najstarszym sztucznie hodowanym okazem tego gatunku w Europie i jedynym takim drzewem w Polsce.
Niestety cały czas przedłużająca sie budowa a wraz z nią konieczność odsłonięcia daktylowca, spowodowała uschnięcie rośliny. W 2021 roku drzewo to zostało wycięte z powodu uschnięcia i zagrożenia dla konstrukcji palmiarni.
Zapraszam Cię na spacer do Oliwy
Park Oliwski to miejsce, które wymyka się prostym definicjom. To nie tylko zbiór drzew i alejek – to przestrzeń, w której historia szepcze z każdego kąta, a architektura idealnie współgra z naturą.
Niezależnie od tego, czy jesteś miłośnikiem sztuki, czy po prostu szukasz chwili oddechu od miejskiego pędu, poczujesz się tu dobrze.
Kiedy najlepiej zaplanować spacer po parku i okolicy? Park zmienia swoje oblicze niczym kameleon, dlatego każda pora jest dobra, by odkryć go na nowo:
Wiosenny Przebudzenie (Kwiecień-Maj): To czas absolutnej eksplozji barw. Wtedy spacer po Parku Oliwskimstaje się ucztą dla zmysłów – kwitnące magnolie i wiśnie w Ogrodzie Japońskim tworzą bajkową scenerię, idealną na romantyczną randkę.
Letni Chłód (Czerwiec-Sierpień): Gdy w centrum Gdańska panuje upał, Aleja Lipowa daje zbawienny cień. To też czas festiwalu Mozartiana, kiedy muzyka klasyczna unosi się nad stawami. Najlepiej zajrzeć tu wczesnym rankiem lub w tygodniu, by uniknąć tłumów.
Złota Jesień (Wrzesień-Listopad): Dla wielu to najpiękniejszy moment. Spacer po parku oliwskim jesienią to gra świateł i kolorów. Złote liście odbijające się w tafli "Książęcego Widoku" tworzą melancholijny, ale zachwycający obraz.
Zimowa Magia (Grudzień-Luty): Gdy zapada zmrok, park rozbłyska milionami świateł w ramach iluminacji, zmieniając się w krainę z baśni Andersena.
Oliwa – dzielnica kontrastów
Pamiętaj, że park to "tylko" (i aż!) serce dzielnicy. Oliwa ma do zaoferowania znacznie więcej. Po wyjściu z bramy ogrodu warto zgubić się w brukowanych uliczkach Starej Oliwy, gdzie czas płynie wolniej.
Tuż obok czeka na Ciebie monumentalna Archikatedra z organami, które musisz usłyszeć choć raz w życiu, oraz Pałac Opatów. Jeśli zgłodniejesz, liczne restauracje i kawiarnie wokół Starego Rynku zadowolą każde podniebienie – od tradycyjnych pierogów po nowoczesną kuchnię fusion.
Co jeszcze warto zobaczyć w sąsiedztwie?
Dla aktywnych: Wejście na wieżę widokową na Wzgórzu Pachołek (widok na Zatokę jest tego wart!) lub spacer do Doliny Radości.
Dla rodzin: Wizyta w ZOO Gdańsk Oliwa – jednym z najpiękniejszych ogrodów zoologicznych w Polsce.
Dla fanów historii: Rzut oka na zabytkową zajezdnię tramwajową.
Dla miłośników nowoczesności: Oliwa ma też swoje nowe, biznesowe oblicze. Kampus Uniwersytetu Gdańskiego, Hala Olivia czy górujący nad miastem wieżowiec Olivia Star (z tarasem widokowym na 32. piętrze) to dowód na to, jak ta dzielnica dynamicznie się rozwija.
Oliwa to też jej nowe oblicze wraz z kampusem Uniwersytetu Gdańskiego, Halą Olivia czy kompleksem biurowym z górującym ponad nim najwyższym gdańskim wieżowcem Olivia Star.
Jak widzisz Oliwa to dzielnica pełna uroku i niespodzianek, która z pewnością nie pozostawi nikogo obojętnym.
Szybkie Pytania i Odpowiedzi (FAQ)
Szanujemy Twój czas. Poniżej zebraliśmy absolutnie wszystkie pytania techniczne i logistyczne, jakie mogą Ci przyjść do głowy przed wizytą w Parku Oliwskim. Konkretnie i bez zbędnych słów.
Czy wstęp do Parku Oliwskiego jest płatny: Nie, wejście na teren parku jest całkowicie darmowe przez cały rok.
Czy wejście do Palmiarni (Rotundy) kosztuje: Nie, wstęp do nowej Palmiarni i Oranżerii również jest bezpłatny.
Czy do Parku Oliwskiego można wejść z psem: Nie, obowiązuje całkowity zakaz wprowadzania psów (nie dotyczy psów asystujących).
W jakich godzinach park jest otwarty: W sezonie letnim (maj-wrzesień) 5:00–23:00, w sezonie zimowym (październik-kwiecień) 5:00–20:00.
Ile czasu zajmuje zwiedzanie: Spacerowym tempem obejście całego parku zajmuje około 45–60 minut (bez zwiedzania muzeów).
Gdzie znajduje się parking: Płatne miejsca postojowe są wzdłuż ulicy Opata Jacka Rybińskiego oraz przy Placu Inwalidów Wojennych.
Czy można jeździć na rowerze lub hulajnodze: Nie, w parku obowiązuje zakaz jazdy na rowerach, hulajnogach i rolkach (rower trzeba prowadzić).
Czy w parku są toalety: Tak, toalety (płatne) znajdują się przy głównych wejściach od strony ul. Opata Rybińskiego i ul. Opackiej.
Czy można deptać trawniki i piknikować: Nie, wchodzenie na trawniki jest zabronione (szczególnie w części francuskiej). Piknik na kocu nie jest dozwolony.
Kiedy są iluminacje świąteczne: Zazwyczaj od początku grudnia (ok. 5-6.12) do początku lutego. Wstęp na nie jest darmowy.
Czy park jest dostępny dla wózków (dziecięcych/inwalidzkich): Tak, główne alejki są utwardzone i płaskie, dostępne dla osób na wózkach.
Kiedy kwitną wiśnie w Ogrodzie Japońskim: Zazwyczaj w połowie maja, choć zależy to od pogody w danym roku.
Czy można robić zdjęcia: Tak, fotografowanie amatorskie jest dozwolone i bezpłatne. Sesje komercyjne/ślubne mogą wymagać zgody zarządcy.
Czy w parku jest restauracja/kawiarnia: Na terenie samego parku nie ma restauracji, ale tuż przy wejściach i w sąsiedztwie Katedry znajduje się wiele lokali gastronomicznych.
Jak dojechać komunikacją miejską: Tramwaje linii 2, 4, 5, 6, 12 (przystanek "Park Oliwski") lub pociąg SKM (stacja "Gdańsk Oliwa" + 10 min pieszo).
Czy Groty Szeptów działają: Tak, po renowacji w 2025 roku akustyka działa poprawnie.
Gdzie jest wejście do parku: Główne wejście znajduje się przy ul. Opata Jacka Rybińskiego (obok Pałacu Opatów).
Czy Pałac Opatów można zwiedzać: Tak, w środku mieści się oddział Muzeum Narodowego (wstęp na wystawy jest biletowany).
Czy w parku jest plac zabaw: Nie, na terenie zabytkowego parku nie ma placu zabaw dla dzieci (najbliższy jest przy ul. Bytowskiej, koło ZOO).
Zapraszamy do odwiedzenia tej cudownej dzielnicy - miejsca, gdzie historia spotyka się z naturą, sztuką i nowoczesnością. A wszędzie gdzie sobie tylko zamarzysz, zabierze cię niezawodne i tanie taxi Gdańsk Rabbit-Trans Poland
