Aleja Włazów w Gdańsku: Atrakcja pod twoimi stopami

Czy wiesz, że jedne z najciekawszych opowieści o Gdańsku kryją się… pod Twoimi stopami? Aleja Włazów na Ołowiance to miejsce, gdzie żeliwne pokrywy kanalizacyjne zamieniają się w niezwykłe eksponaty, odsłaniając historie miasta, jego przemysłu i międzynarodowych więzi.

To nie jest zwykła atrakcja turystyczna, ale spacer przez czas, geografię i inżynierską wyobraźnię. Chcesz zobaczyć Gdańsk z zupełnie innej perspektywy?

1. Aleja włazów historycznych: dziedzictwo Gdańska i innych miast

2. Metamorfoza cypla Ołowianki: Od przemysłowego nieładu do zielonej enklawy historii

3. Spacer przez czas i geografię: Katalog eksponatów Alei Włazów

4. Twoja przygoda na Ołowiance: Praktyczny przewodnik i atrakcje

Aleja włazów historycznych: dziedzictwo Gdańska i innych miast

Zapewne znasz ten scenariusz: wizyta w Gdańsku to obowiązkowy spacer Drogą Królewską, zdjęcie przy Fontannie Neptuna i zachwyt nad architekturą ulicy Mariackiej.

To absolutne klasyki. A co, jeśli powiem Ci, że jedna z najbardziej fascynujących opowieści o Gdańsku jest zapisana nie w ceglanych murach, ale w żeliwie?

Zapraszam Cię na spacer po Gdańskiej Alei Włazów – miejscu, gdzie zwyczajne staje się niezwykłe, a zapomniane przedmioty codziennego użytku przemawiają jako „milczący świadkowie historii”.

Ten przewodnik poprowadzi Cię przez trzy wymiary tego wyjątkowego miejsca: niezwykłą metamorfozę jego lokalizacji, bogactwo historii opowiedzianych przez unikatową kolekcję, w której zabytkowe włazy kanalizacyjne odgrywają główną rolę, oraz rolę, jaką pełni jako brama do odkrywania innych skarbów wyspy Ołowianki.

To dowód na to, jak nawet pokrywy włazów kanalizacyjnych mogą stać się nośnikiem fascynujących opowieści.

Metamorfoza cypla Ołowianki: Od przemysłowego nieładu do zielonej enklawy historii

Historia samej Alei jest równie ciekawa, co jej eksponaty. Aby w pełni docenić to miejsce, musisz wiedzieć, czym było wcześniej.

Ziemia odzyskana: Od zapomnianego zakątka do serca spacerowego

Jeszcze kilka lat temu północny cypel Ołowianki był miejscem, na które mało kto zwracał uwagę. Opisywano go jako teren „zamknięty i zaniedbany, porośnięty chaszczami”. Dominował tu surowy, industrialny charakter. Ta spektakularna zmiana nadeszła 11 czerwca 2021 roku.

Po oficjalnym otwarciu alei włazów, na powierzchni 5 000 m²powstała przepięknie zagospodarowana, zielona przestrzeń spacerowa.

Surowy krajobraz został „zhumanizowany” poprzez wprowadzenie wielogatunkowej kompozycji krzewów, traw ozdobnych i kwiatów, oferując zupełnie nowe, panoramiczne widoki na Główne Miasto.

Serce inżynierii Gdańska i wizja GIWK

Lokalizacja Alei nie jest dziełem przypadku. Nowa aleja włazów została celowo stworzona wokół historycznej przepompowni ścieków Ołowianka, która jest jednym z „kluczowych, czynnych obiektów kanalizacyjnych” Gdańska od ponad 150 lat.

Wystawa jest genialnym posunięciem i tworzy potężną synergię: jeśli włazy historyczne są „oknami” do podziemnego świata miejskiej infrastruktury, to przepompownia jest jej bijącym sercem. Dzięki temu aleja włazów łączy eksponaty z ich autentycznym otoczeniem.

Za projektem stoi Gdańska Infrastruktura Wodociągowo-Kanalizacyjna (GIWK). Jak wspomina prezes Jacek Skarbek, firma od lat kolekcjonowała zabytkowe włazy, ratując je podczas remontów ulic, by uchronić je przed zniszczeniem.

Celem było uhonorowanie tych obiektów jako „ważnych świadków historii i rozwoju cywilizacji” i pokazanie, jak działa system kanalizacyjny miasta.

Spacer przez czas i geografię: Katalog eksponatów Alei Włazów Kanalizacyjnych

Wchodząc na teren Alei, wyruszasz w podróż podzieloną na trzy tematyczne ścieżki.

Śladami dawnego Gdańska (Aleja Włazów Historycznych)

To serce kolekcji, na które składają się 22 zabytkowe włazy.

• Lokalne historie w żeliwie: Aż 19 z nich pochodzi z samego Gdańska, głównie z okresu międzywojennego. Zostały odnalezione m.in. we Wrzeszczu i Oliwie, a wyprodukowały je lokalne, przedwojenne odlewnie.

• Regionalne powiązania: Kolekcję uzupełniają 2 włazy z historycznej odlewni Herzfeld & Victorius w Grudziądzu oraz 1 właz z Bydgoszczy, wyprodukowany przez firmę Windschild & Langelott.

Te historyczne pokrywy to mikro-archiwa gospodarcze. Nazwy odlewni to klucze do zrozumienia przemysłowej historii nie tylko Gdańska, ale i całego regionu. Każdy z tych eksponatów to unikatowy właz używany przed dekadami w tkance miejskiej.

Międzynarodowe więzi (Aleje Włazów Zagranicznych i Współczesnych Polskich)

Dalszy spacer prowadzi alejkami, gdzie prezentowane są włazy współczesne polskie oraz zagraniczne.

• Podróż po Polsce: Znajdziesz tu włazy z takich miast jak Łódź, Olsztyn, Opole, Szczecin, Kielce czy Kraków.

• Gdańsk na arenie międzynarodowej: Najciekawsza jest kolekcja zagraniczna, powstała dzięki podarunkom od „zaprzyjaźnionych miast”. Zobaczysz tu włazy zagraniczne z Turku (Finlandia), Bremy (Niemcy) i Charkowa (Ukraina).

Ta kolekcja to forma subtelnej dyplomacji kulturalnej. Każdy zagraniczny właz symbolizuje relacje Gdańska: z Bremą nawiązuje do hanzeatyckiej przeszłości, z Turku podkreśla bałtycką tożsamość, a ten z Charkowa staje się wzruszającym symbolem solidarności. W ten sposób aleja włazów łączy Gdańsk ze światem.

Kategoria	Pochodzenie	Okres / Producent	Kluczowa Cecha / Znaczenie
Historyczny	Gdańsk	Okres międzywojenny	Reprezentacja lokalnych, historycznych odlewni gdańskich.
Historyczny	Grudziądz	Herzfeld & Victorius	Dowód na regionalne powiązania przemysłowe.
Historyczny	Bydgoszcz	Windschild & Langelott	Przykład inżynierii z innego ważnego ośrodka.
Zagraniczny	Turku, Finlandia	Współczesny	Symbol partnerstwa i współpracy między miastami bałtyckimi.
Zagraniczny	Brema, Niemcy	Współczesny	Odzwierciedlenie historycznych (Hanza) i obecnych więzi.
Zagraniczny	Charkowa, Ukraina	Współczesny	Znak solidarności ze zmagającą się z wojną Ukrainą.
Współczesny Polski	Kraków, Łódź, etc.	Współczesny	Przekrój przez współczesną polską inżynierię komunalną.

Twoja przygoda na Ołowiance: Praktyczny przewodnik i atrakcje

Gdańska Aleja Włazów to idealny punkt startowy do eksploracji całej wyspy.

Planowanie wizyty: Logistyka i cenne wskazówki

• Lokalizacja: Aleję znajdziesz na północnym cyplu wyspy Ołowianka, w pobliżu adresu ul. Ołowianka 4.

• Dostępność: To bezpłatna i całoroczna ekspozycja dostępna o każdej porze.

• Na miejscu: Czekają ławki do odpoczynku i unikalne widoki. Na końcu cypla znajdują się wysokie maszty flagowe.

• Dynamiczny charakter: Pamiętaj, że aleja „nie jest projektem zamkniętym”. Być może podczas Twojej wizyty kolekcja, w której włazów historycznych znajduje się już kilkadziesiąt, będzie jeszcze większa! Warto też sprawdzić, czy dostępna jest już zapowiadana aplikacja edukacyjna.

Ołowianka – Twoja baza wypadowa

Potraktuj Aleję Włazów jako początek przygody. W zasięgu krótkiego spaceru znajdziesz:

• Narodowe Muzeum Morskie: Mieszczące się w odrestaurowanych spichlerzach „Panna”, „Miedź” i „Oliwski”.

• Statek-muzeum „Sołdek”: Pierwszy statek zbudowany w polskiej stoczni po II wojnie światowej.

• Polska Filharmonia Bałtycka: Majestatyczny gmach z fantastyczną salą koncertową.

• Bursztynowa Promenada Gwiazd: Aleja z odciskami dłoni sław świata kina i muzyki, jak David Lynch czy Roman Polański.

Bliskie sąsiedztwo tych dwóch alei tworzy fascynujący dialog. Jedna celebruje odciski dłoni światowej sławy artystów, druga – anonimowe dzieła zapomnianych rzemieślników. Warto docenić te unikatowe zabytkowe włazy kanalizacyjne jako świadectwo historii.

Spójrz w dół, by zobaczyć więcej

Gdańska Aleja Włazów to dowód na kreatywność miasta i szacunek do każdej warstwy swojej historii. Dlatego podczas następnej wizyty w Gdańsku, ale też w każdym innym mieście, zejdź z utartego szlaku.

Spójrz w dół i odkryj, jakie historie kryją pokrywy włazów kanalizacyjnych. Czasem najciekawsze opowieści czekają tam, gdzie nikt inny nie patrzy.