Długość pasów startowych w Polsce i na świecie: kluczowe dane i znaczenie
- Damian Brzeski
- 6 godzin temu
- 11 minut(y) czytania
Czy 3690 metrów to dużo, by poderwać w niebo „Jumbo Jeta”? A może wystarczy 400 metrów… jeśli pas kończy się klifem?
Długość drogi startowej w Polsce decyduje, czy polecimy daleko, czy w ogóle wystartujemy — od Warszawy (3690 m) po ukryte DOL-e.
Sprawdź, które lotniska obsłużą szerokokadłubowe giganty, co naprawdę wydłuża rozbieg i gdzie Polska plasuje się na tle rekordów świata.
Najdłuższe pasy startowe na polskich lotniskach
Infrastruktura lotniskowa w Polsce jest zróżnicowana, a na jej czele stoją porty dysponujące drogami startowymi, które pozwalają na obsługę największych samolotów i operacji międzykontynentalnych.
Lotnisko Chopina w Warszawie – 3690 m i 2800 m
Jako główny węzeł komunikacyjny kraju, Lotnisko Chopina (EPWA) dysponuje najbardziej rozbudowaną infrastrukturą. Posiada dwie drogi startowe, co pozwala na elastyczne zarządzanie ruchem lotniczym.
Droga startowa 11/29: Jej długość wynosi 3690 metrów, a szerokość 60 metrów, co czyni ją najdłuższą drogą startową w Polsce. Umożliwia starty największych samolotów, takich jak Boeing 747, z pełnym obciążeniem na trasy dalekodystansowe.
Droga startowa 15/33: Jest krótsza i mierzy 2800 metrów. Służy jako pas pomocniczy, wykorzystywany w zależności od warunków wiatrowych lub podczas prac konserwacyjnych na głównej drodze.
Port Lotniczy Rzeszów-Jasionka – 3200 m
Lotnisko w Rzeszowie (EPRZ) posiada jedną z najdłuższych dróg startowych w Polsce, o długości 3200 metrów i szerokości 45 metrów.
Taka infrastruktura pozwala na przyjmowanie każdego typu samolotu, w tym największych maszyn transportowych, co czyni Rzeszów ważnym węzłem logistycznym. Nawierzchnia pasa jest mieszana – częściowo wykonana z betonu cementowego, a częściowo z asfaltobetonu.
Port Lotniczy Katowice-Pyrzowice – 3200 m
Port lotniczy w Katowicach (EPKT) również dysponuje drogą startową o długości 3200 metrów i szerokości 45 metrów.Oddana do użytku w 2015 roku, znacząco zwiększyła możliwości operacyjne lotniska, zwłaszcza w zakresie obsługi ciężkich samolotów cargo.
Port Lotniczy Gdańsk im. Lecha Wałęsy – 3200 m
Port Lotniczy w Gdańsku (EPGD) posiada asfaltobetonową drogę startową o długości 2800 metrów i szerokości 45 metrów. Jest ona kluczowa dla obsługi intensywnego ruchu turystycznego i biznesowego w północnej Polsce.
Port Lotniczy Kraków-Balice – 3200 m
Obecna droga startowa na lotnisku w Krakowie (EPKK) ma długość 2550 metrów i szerokość 60 metrów. Jest to wystarczająca długość do obsługi najpopularniejszych samolotów średniego zasięgu, takich jak Boeing 737 czy Airbus A320. Istnieją jednak zaawansowane plany budowy nowego pasa o długości 2800 metrów, co pozwoli na obsługę lotów transatlantyckich.
Port Lotniczy Wrocław-Strachowice – 3000 m
Lotnisko we Wrocławiu (EPWR) dysponuje betonową drogą startową o długości 2500 metrów (w niektórych źródłach 2503 m) i szerokości od 58 do 60 metrów.
Port Lotniczy Poznań-Ławica – 2500 m
Port lotniczy w Poznaniu (EPPO) posiada betonową drogę startową o długości 2504 metrów i szerokości 50 metrów.
Rekordowe pasy startowe oraz statystyki i ciekawostki
Długości pasów startowych w Polsce są zróżnicowane i dostosowane do roli, jaką poszczególne porty pełnią w krajowej i międzynarodowej siatce połączeń. Warto jednak spojrzeć na te wymiary w szerszym, globalnym kontekście.
Jakie są najdłuższe pasy startowe na świecie?
Rekordowe pasy startowe na świecie powstały z konieczności dostosowania się do ekstremalnych warunków geograficznych.
Lotnisko Qamdo Bamda w Tybecie (Chiny): Uznawane za lotnisko z najdłuższym cywilnym pasem startowym na świecie, który mierzy aż 5500 metrów. Jego imponująca długość jest podyktowana położeniem na wysokości ponad 4334 m n.p.m., gdzie rzadsze powietrze wymaga znacznie dłuższego rozbiegu samolotów.
Lotnisko Shigatse Heping (Chiny) i Uljanowsk-Wostocznyj (Rosja): Oba te porty dysponują pasami o długości 5000 metrów.
Jakie są najkrótsze pasy startowe na świecie?
Na drugim biegunie znajdują się lądowiska, które stanowią prawdziwe wyzwanie dla pilotów.
Lotnisko Juancho E. Yrausquin na wyspie Saba (Karaiby): Posiada najkrótszy komercyjny pas startowy na świecie, o długości zaledwie około 400 metrów (źródła podają od 396 m do 400 m). Pas jest otoczony klifami i kończy się urwiskiem opadającym do oceanu, co sprawia, że mogą z niego korzystać tylko wyspecjalizowane samoloty typu STOL (krótkiego startu i lądowania).
Jaka długość maja DOL-e?
Drogowe Odcinki Lotniskowe (DOL) to strategiczne elementy infrastruktury obronnej, ukryte w sieci dróg publicznych. Są to specjalnie wzmocnione i poszerzone odcinki dróg, które w razie konfliktu mogą służyć jako zapasowe lądowiska dla samolotów wojskowych.
Długość: Typowa długość DOL waha się od 2000 do ponad 3000 metrów.
Przykłady w Polsce: DOL Wielbark na Warmii ma długość 3240 metrów, a DOL Łukęcin na Pomorzu Zachodnim – 2200 metrów.
Porównanie z największymi lotniskami w Europie
Aby lepiej zobrazować pozycję polskiej infrastruktury, poniżej przedstawiono zestawienie długości najdłuższych dróg startowych na wybranych, kluczowych lotniskach europejskich.
Lotnisko (Kod IATA) | Kraj | Długość najdłuższego pasa startowego (m) |
Uljanowsk-Wostocznyj (ULY) | Rosja | 5000 |
Paryż-Charles de Gaulle (CDG) | Francja | 4215 |
Madryt-Barajas (MAD) | Hiszpania | 4179 |
Stambuł (IST) | Turcja | 4100 |
Ateny (ATH) | Grecja | 4000 |
Frankfurt nad Menem (FRA) | Niemcy | 4000 |
Monachium (MUC) | Niemcy | 4000 |
Londyn-Heathrow (LHR) | Wielka Brytania | 3901 |
Rzym-Fiumicino (FCO) | Włochy | 3901 |
Lizbona (LIS) | Portugalia | 3805 |
Amsterdam-Schiphol (AMS) | Holandia | 3800 |
Zurych (ZRH) | Szwajcaria | 3700 |
Warszawa-Chopin (WAW) | Polska | 3690 |
Bruksela (BRU) | Belgia | 3638 |
Wiedeń (VIE) | Austria | 3600 |
Kopenhaga-Kastrup (CPH) | Dania | 3600 |
Oslo-Gardermoen (OSL) | Norwegia | 3600 |
Helsinki-Vantaa (HEL) | Finlandia | 3439 |
Sztokholm-Arlanda (ARN) | Szwecja | 3301 |
Dublin (DUB) | Irlandia | 3109 |
Różnice między lotniskami regionalnymi a centralnymi
W ostatnich latach obserwujemy dynamiczną zmianę w strukturze ruchu lotniczego w Polsce. Lotnisko Chopina w Warszawie, choć wciąż jest największym portem, straciło dominującą pozycję na rzecz portów regionalnych.
W 2015 roku porty regionalne obsługiwały już 63,4% całego ruchu w kraju, a w 2024 roku udział ten wzrósł do 64%.
Kluczową rolę w tym procesie odegrały inwestycje w infrastrukturę regionalną, w tym przede wszystkim w wydłużanie pasów startowych, co umożliwiło uruchomienie bezpośrednich połączeń międzynarodowych z pominięciem stolicy.
Wpływ długości pasa startowego na typy samolotów
Długość drogi startowej jest jednym z najważniejszych czynników decydujących o tym, jakie samoloty mogą operować z danego lotniska.
Wymagana długość rozbiegu nie jest stała i zależy od wielu zmiennych, które piloci muszą uwzględnić przed każdym startem:
Masa startowa (MTOW): Im cięższy samolot, tym dłuższego rozbiegu potrzebuje, aby osiągnąć prędkość startową.
Temperatura i wysokość n.p.m.: Wysoka temperatura oraz duża wysokość lotniska nad poziomem morza powodują spadek gęstości powietrza. To z kolei obniża ciąg silników i siłę nośną generowaną przez skrzydła, co znacząco wydłuża wymagany dystans startu.
Wiatr i stan nawierzchni: Wiatr czołowy skraca rozbieg, podczas gdy wiatr w plecy go wydłuża. Mokra lub oblodzona nawierzchnia również zwiększa wymagany dystans startu i lądowania.
Minimalne długości dla wybranych modeli samolotów
Poniższa tabela przedstawia orientacyjne długości drogi startowej wymagane przez popularne modele samolotów w standardowych warunkach (na poziomie morza, przy maksymalnej masie startowej).
Typ Samolotu | Kategoria | Orientacyjna Wymagana Długość Startu (m) |
ATR 72 | Regionalny turbośmigłowy | 1315 |
Bombardier Q400 | Regionalny turbośmigłowy | ok. 1400 |
Embraer E195 | Regionalny odrzutowiec | ok. 1800 - 2100 |
Airbus A320 / Boeing 737 | Wąskokadłubowy, średniego zasięgu | ok. 1900 - 2400 |
Boeing 787 Dreamliner | Szerokokadłubowy, dalekiego zasięgu | ok. 2800 - 3100 |
Airbus A380 | Szerokokadłubowy, dalekiego zasięgu | ok. 2750 - 3000 |
Antonow An-225 Mrija | Strategiczny transportowiec | ok. 3000 - 3500 |
Obsługa dużych samolotów pasażerskich i cargo
Długie pasy startowe (powyżej 3000 m) są kluczowe dla rozwoju operacji cargo i połączeń międzykontynentalnych.
Umożliwiają one start największych samolotów transportowych z maksymalną masą startową, co jest niezbędne dla rentowności dalekodystansowych tras towarowych.
Inwestycje w taką infrastrukturę, jak te w Katowicach czy Rzeszowie, pozwalają portom regionalnym stać się ważnymi węzłami logistycznymi i przyciągać globalny biznes.
Znaczenie długości pasa dla bezpieczeństwa operacji lotniczych
Długość drogi startowej ma fundamentalne znaczenie nie tylko dla możliwości operacyjnych, ale przede wszystkim dla bezpieczeństwa.
Starty i lądowania w trudnych warunkach pogodowych
Opady deszczu, śniegu czy oblodzenie nawierzchni drastycznie wydłużają drogę hamowania samolotu. Dłuższy pas startowy zapewnia w takich warunkach niezbędny margines bezpieczeństwa, minimalizując ryzyko wypadnięcia maszyny poza jego granice.
Możliwość awaryjnego lądowania
Kluczowym parametrem bezpieczeństwa jest możliwość bezpiecznego przerwania startu (ang. Rejected Takeoff, RTO).Długość drogi startowej musi być wystarczająca, aby w razie poważnej awarii przed osiągnięciem prędkości decyzji (
V1), pilot mógł bezpiecznie wyhamować maszynę na pozostałym odcinku pasa. Dystans ten, znany jako ASDA (Accelerate-Stop Distance Available), jest jednym z podstawowych wymogów przy certyfikacji lotnisk.
Redukcja hałasu i ciągu silników
Dłuższy pas startowy daje załogom większą elastyczność w stosowaniu procedur redukcji hałasu (NADP - Noise Abatement Departure Procedures).
Procedury te, polegające na odpowiedniej konfiguracji mocy silników i klap podczas wznoszenia, pozwalają minimalizować uciążliwość akustyczną dla terenów położonych w sąsiedztwie lotniska. NADP 1 chroni obszary blisko końca pasa, a NADP 2 te położone dalej.
Długość pasa i ilość dróg kołowania a rozwój i przepustowość lotnisk
Sama długość pasa to nie wszystko. O jego efektywności decyduje cały układ infrastruktury lotniskowej.
Wpływ na rozwój infrastruktury i obsługę większego ruchu
Przepustowość drogi startowej, czyli maksymalna liczba operacji na godzinę, jest ściśle związana z siecią dróg kołowania. Kluczową rolę odgrywają tu drogi szybkiego zjazdu (Rapid Exit Taxiways), które pozwalają lądującym samolotom na opuszczenie pasa z większą prędkością.
Skraca to czas zajmowania drogi startowej (Runway Occupancy Time - ROT) i pozwala na wykonanie większej liczby operacji w tym samym czasie, co jest znacznie tańszym rozwiązaniem niż budowa nowego pasa.
Związek z operacjami cargo i przyszłością lotnictwa
Efektywny system dróg kołowania w połączeniu z długim pasem startowym to fundament dla rozwoju operacji cargo. Szybkie i płynne przemieszczanie się samolotów po płycie lotniska jest kluczowe dla firm logistycznych, dla których liczy się każda minuta.
Inwestycje w tę infrastrukturę decydują o konkurencyjności portu i jego zdolności do obsługi rosnącego ruchu towarowego w przyszłości.
Infrastruktura wspierająca długie pasy startowe
Nowoczesny pas startowy to skomplikowany system, w którym technologia odgrywa równie ważną rolę co sama konstrukcja.
System ILS i inne systemy nawigacyjne
System lądowania według wskazań przyrządów (ILS) to kluczowa technologia umożliwiająca operacje w warunkach ograniczonej widzialności. Za pomocą sygnałów radiowych prowadzi on samolot precyzyjnie na oś pasa i po właściwej ścieżce zniżania.
Kategorie ILS: Precyzja systemu określana jest przez kategorie, które definiują minimalne warunki pogodowe do lądowania:
CAT I: Wymaga widzialności wzdłuż drogi startowej (RVR) na poziomie co najmniej 550 m i wysokości decyzji 60 m.
CAT II: Pozwala na lądowanie przy RVR 300-350 m i wysokości decyzji 30 m.
CAT III (a, b, c): Umożliwia lądowania w warunkach bliskich zerowej widzialności. CAT IIIa wymaga RVR 175 m (jak na Lotnisku Chopina), a CAT IIIb zaledwie 75 m (jak w Gdańsku).
Dodatkowym wsparciem wizualnym jest system PAPI (Precision Approach Path Indicator), który za pomocą czterech lamp informuje pilota o jego pozycji względem prawidłowej ścieżki schodzenia.
Oświetlenie, nawierzchnia i inne elementy techniczne
Bezpieczeństwo operacji, zwłaszcza w nocy i przy złej pogodzie, zależy od skomplikowanego systemu świateł i oznakowania.
Anatomia Oznaczeń: Jak Odczytać Pas Startowy?
Wielkie, białe cyfry i linie namalowane na nawierzchni pasa startowego tworzą uniwersalny język, zrozumiały dla pilotów na całym świecie.
Oznaczenie kierunku: Dwucyfrowy numer na progu pasa to jego kurs magnetyczny podzielony przez 10 i zaokrąglony do najbliższej liczby całkowitej. Na przykład pas o kursie 265 stopni otrzymuje oznaczenie "27". Ze względu na ciągły dryf bieguna magnetycznego Ziemi, oznaczenia te muszą być okresowo weryfikowane i w razie potrzeby zmieniane, jak miało to miejsce na lotnisku w Katowicach, gdzie oznaczenie 09/27 zmieniono na 08/26.Na lotniskach z kilkoma równoległymi drogami startowymi do numeru dodaje się litery L (Left), C (Center) i R (Right).
Oznakowanie poziome: Wszystkie oznaczenia na drodze startowej mają kolor biały.
Próg (Threshold): Początek pasa oznaczony jest serią podłużnych pasów, przypominających klawiaturę fortepianu (tzw. "piano keys"). Ich liczba zależy od szerokości drogi – np. 12 pasów dla szerokości 45 m i 16 dla 60 m.
Linia osiowa: Wyznacza ją linia przerywana, składająca się zazwyczaj z pasów o długości 30 m i przerw o długości 20 m.
Strefa przyziemienia (Touchdown Zone): Składa się z grup symetrycznych pasów, które wskazują pilotowi zalecany obszar do lądowania.
Punkt celowania (Aiming Point): Dwa charakterystyczne, grube prostokąty umieszczone ok. 300-400 m za progiem, stanowiące główny wizualny punkt odniesienia dla pilota.
Sporo informacji znajdziesz w: Ruch pojazdów i pieszych Gdańskiego Lotniska
Fundamenty Lotnictwa: Z Czego Zbudowana Jest Nawierzchnia?
Nawierzchnia drogi startowej to zaawansowana konstrukcja inżynierska, zaprojektowana do przenoszenia setek ton.
Materiały: Najczęściej stosuje się specjalne mieszanki betonu cementowego i asfaltobetonu, które są niezwykle wytrzymałe na ogromne obciążenia. Przykładem może być lotnisko w Rzeszowie, gdzie część pasa jest betonowa, a część asfaltobetonowa.
Struktura: Pas startowy to konstrukcja wielowarstwowa. Pod wierzchnią warstwą znajdują się kolejne warstwy podbudowy, które rozkładają obciążenia na grunt. Całkowita grubość takiej konstrukcji może przekraczać metr, a sama nawierzchnia bitumiczna, jak w przypadku modernizacji we Wrocławiu, może mieć 68 cm grubości.
Język Świateł: Nocna Nawigacja
Po zmroku lub w warunkach ograniczonej widzialności pas startowy ożywa dzięki złożonemu systemowi oświetlenia.
Światła krawędziowe: Białe światła rozmieszczone wzdłuż krawędzi pasa. Na ostatnich 600 metrach mogą zmieniać kolor na żółty, ostrzegając o zbliżającym się końcu.
Światła progu i końca: Próg pasa wyznacza linia zielonych świateł (widocznych tylko od strony podejścia), a jego koniec – linia świateł czerwonych.
Światła osiowe: Wpuszczone w nawierzchnię, zmieniają kolor w zależności od pozostałej odległości: początkowo są białe, następnie naprzemiennie biało-czerwone, a na ostatnich 300 metrach – czerwone.
Klasyfikacja długości pasów startowych
Choć potocznie mówimy o długości w metrach, w lotnictwie stosuje się bardziej złożony system klasyfikacji.
Czynniki wpływające na wymagania długości pasa
Nie istnieje jedna uniwersalna długość pasa, która byłaby idealna dla każdego lotniska. Projektowana długość jest wynikiem analizy wielu czynników, takich jak:
Typy samolotów, które mają być obsługiwane.
Lokalne warunki klimatyczne (średnia maksymalna temperatura).
Wysokość lotniska nad poziomem morza.
Ukształtowanie terenu.
Strategiczne przeznaczenie portu (ruch regionalny vs. międzykontynentalny).
Brak jednolitej klasyfikacji i jej konsekwencje
Ze względu na złożoność powyższych czynników, nie stosuje się prostej klasyfikacji opartej wyłącznie na długości w metrach. Międzynarodowa Organizacja Lotnictwa Cywilnego (ICAO) wprowadziła uniwersalny
Kod Referencyjny Lotniska, który stał się standardem na całym świecie. Składa się on z dwóch elementów:
Cyfra (od 1 do 4): Określa wymaganą referencyjną długość startu dla samolotu (np. kod 4 oznacza 1800 m i więcej).
Litera (od A do F): Odnosi się do wymiarów samolotu – jego rozpiętości skrzydeł i rozstawu kół podwozia (np. kod C to samoloty typu A320/B737, kod E to B787/B777, a kod F to A380/B747-8).
To właśnie ten kod, a nie sama długość w metrach, jest językiem, który precyzyjnie informuje przewoźników o możliwościach operacyjnych danego lotniska.
Pytania i odpowiedzi (Q&A)
Jaka jest długość pasów startowych na Lotnisku Chopina w Warszawie? Główny pas startowy na Lotnisku Chopina w Warszawie, oznaczony jako Pas startowy 11/29, ma 3690 metrów. Drugi, krótszy pas startowy, Pas startowy 15/33, ma 2800 metrów długości.
Dlaczego długość pasa startowego ma kluczowe znaczenie? Długość pasa startowego ma kluczowe znaczenie, ponieważ bezpośrednio decyduje o tym, jakie typy samolotów mogą bezpiecznie startować i lądować. Odpowiednia długość pasa jest fundamentem dla możliwości operacyjnych każdego portu lotniczego.
Co umożliwiają długie pasy startowe? Dłuższe pasy pozwalają na start dla największych samolotów i umożliwiają obsługę dużych samolotów pasażerskich oraz ciężkich maszyn cargo bez ograniczeń ładunku. Pasy startowe umożliwiają także lądowanie większych samolotów i realizację lotów międzykontynentalnych.
Jaki jest najdłuższy pas startowy na świecie? Za najdłuższy pas startowy dla lotnictwa cywilnego uznawany jest ten na lotnisku Qamdo Bamda w Tybecie, o długości 5500 metrów. Takie rekordowe pasy startowe są konieczne na dużych wysokościach, gdzie rzadkie powietrze wydłuża rozbieg.
Czy istnieją pasy startowe o długości 4800 m? Tak, istnieją szczególnie długie pasy, których długość przekracza 4000 m. Na przykład, długość pasa startowego 4800 m (a dokładnie 4877 m) ma jeden z pasów na lotnisku w Denver, USA. Takie wymiary są potrzebne, ponieważ duże, ciężkie samoloty wymagają dłuższych pasów w specyficznych warunkach (np. duża wysokość n.p.m.).
Od czego zależy wymagana długość pasa na lotnisku? Wymagana długość pasa na lotnisku zależy od wielu czynników. Długość pasa wpływa na operacje, a jest determinowana przez masę startową samolotu, temperaturę powietrza, wysokość lotniska n.p.m. oraz stan nawierzchni. Te parametry pasa startowego są kluczowe dla bezpieczeństwa.
Jak stan pasów startowych wpływa na bezpieczeństwo? Dobry stan pasów startowych jest fundamentalny dla bezpieczeństwa operacji lotniczych. Równa i czysta nawierzchnia zapewnia odpowiednią przyczepność. Wytrzymałe pasy startowe gwarantują bezpieczeństwo pasów startowych nawet przy lądowaniu maszyn ważących setki ton.
W jaki sposób pasy startowe zwiększają możliwości portu lotniczego? Pasy startowe zwiększają potencjał lotniska, umożliwiając obsługę dużych samolotów i obsługę większego ruchu lotniczego. To z kolei stymuluje rozwój lotnisk, przyciągając nowych przewoźników i otwierając nowe połączenia.
Jaka jest rola pasów startowych w rozwoju transportu lotniczego? Rola pasów startowych jest kluczowa dla rozwoju transportu lotniczego. Dzięki długim pasom lotniska mogą stać się międzynarodowymi węzłami przesiadkowymi, obsługując duże operacje lotnicze i stymulując gospodarkę regionu.
Czy krótsze pasy startowe są gorsze? Niekoniecznie. Krótsze pasy startowe są idealne dla mniejszych samolotów i ruchu regionalnego. Jednak pasy startowe ograniczają możliwości operacyjne, jeśli chodzi o przyjmowanie największych maszyn dalekodystansowych, które wymagają dłuższych pasów.
Jak pasy startowe wpływają na efektywność operacji lotniczych? Dobrze zaprojektowana droga startowa wraz z siecią dróg kołowania poprawia efektywność operacji lotniczych. Umożliwia płynne zarządzanie ruchem lotniczym, skracając czas oczekiwania samolotów na start i po lądowaniu.
Dlaczego modernizacja i rozwój pasów startowych są tak istotne? Rozwój pasów startowych jest niezbędny, aby sprostać rosnącemu ruchowi lotniczemu i nowym technologiom. Modernizacja pasów startowych jest kluczowa, ponieważ pasy startowe istotne są dla utrzymania konkurencyjności i wysokiego poziomu bezpieczeństwa lotniska.
Komentarze