Muzeum Stutthof w Sztutowie:Od zagłady do pamięci, muzeum jako symbol walki z nienawiścią
- Damian Brzeski
- 21. Apr. 2023
- 14 Min. Lesezeit
Aktualisiert: 31. Okt.
Wizyta w Muzeum Stutthof w Sztutowie to doświadczenie głęboko poruszające, wykraczające poza ramy zwykłej turystyki.
To podróż do serca jednego z najmroczniejszych rozdziałów XX wieku, a jednocześnie akt pamięci i hołd dla ofiar.
Poniższy przewodnik pomoże Ci świadomie zaplanować wizytę w Stutthof, łącząc tragiczną historię obozu z kluczowymi wskazówkami dla odwiedzających.
Historia niemieckiego obozu KL Stutthof
Zrozumienie tego, czym obecnie Muzeum Stutthof jest, wymaga podróży w czasie do jego tragicznych początków.
Właśnie tutaj, na polskiej ziemi, powstał obóz koncentracyjny, który stał się jednym z pierwszych i najdłużej działających narzędzi terroru niemieckiego nazistowskiego obozu w okupowanej Europie. Dzieje obozu Stutthof są kluczowe dla pamięci o II wojnie światowej.
Powstanie i funkcjonowanie obozu w latach 1939–1945
Historia KL Stutthof zaczyna się niemal równo z pierwszymi strzałami II wojny światowej, co jest faktem mrożącym krew w żyłach.
Obóz powołano z inicjatywy gdańskiego gauleitera, Alberta Forstera, a pierwszy transport więźniów dotarł na miejsce już 2 września 1939 roku, zaledwie dzień po rozpoczęciu wojny.
To czyni Stutthof pierwszym, a zarazem najdłużej działającym hitlerowskim obozem koncentracyjnym założonym poza granicami Niemiec z ich przedwojennego terytorium.
Początkowo działał jako obóz internowania ludności cywilnej (Zivilgefangenenlager Stutthof). Cel był jasny i brutalny: izolacja i eksterminacja „politycznie podejrzanych” Polaków z obszaru Wolnego Miasta Gdańska.
Jako pierwsi trafili tam przedstawiciele polskiej inteligencji, elity polityczne, działacze społeczni i duchowieństwo.
Status obozu zmieniał się wraz z eskalacją nazistowskiego terroru. W listopadzie 1941 roku przekształcono go w „obóz wychowania przez pracę”.
Chwilę później, w styczniu 1942 roku, obóz koncentracyjny Stutthof otrzymał oficjalny status państwowego obozu koncentracyjnego (Konzentrationslager), co włączyło go bezpośrednio w centralny, zarządzany przez SS system.
Przełomowym i najbardziej tragicznym momentem w historii obozu był lipiec 1944 roku. Wtedy KL Stutthof został włączony w realizację „ostatecznego rozwiązania kwestii żydowskiej” i stał się obozem masowej zagłady.
W zastraszająco krótkim czasie przywieziono tu około 50 000 więźniów żydowskich, głównie kobiet i dzieci, ewakuowanych z obozów w krajach bałtyckich (przed nadciągającą Armią Czerwoną) oraz transportowanych z KL Auschwitz.
Przez pięć lat funkcjonowania, przez obóz i jego liczne podobozy przeszło około 110 000 więźniów 28 narodowości.
Szacunki dotyczące liczby ofiar są porażające – śmierć poniosło od 63 000 do 65 000 osób, w tym około 28 000 Żydów. Ginęli wskutek morderstw, głodu, epidemii (zwłaszcza tyfusu), katorżniczej pracy i brutalnych ewakuacji.
Coś, co zawsze mnie uderza, to fakt, że obóz w Sztutowie był ostatnim obozem koncentracyjnym wyzwolonym przez aliantów.
Wyzwolenie Stutthofu nastąpiło 9 maja 1945 roku, gdy na jego teren wkroczyli żołnierze Armii Czerwonej. Zastali tam zaledwie około 100 skrajnie wyczerpanych więźniów.
Struktura i rozbudowa: Stary Obóz, Nowy Obóz i Obóz Żydowski
Lokalizacja obozu Stutthof nie była przypadkowa. Wybrano odizolowany, podmokły i lesisty teren na Mierzei Wiślanej, wciśnięty między Zatokę Gdańską a Zalew Wiślany. Sama rozbudowa obozu jest tragicznym zapisem ewolucji jego ludobójczej funkcji.
Stary Obóz (Altes Lager): To była pierwsza, historyczna część obozu, a budynki starego obozu powstały na bazie już istniejących zabudowań. Otoczono je drutem kolczastym. Składała się z ośmiu baraków więziennych i budynku komendantury. To tutaj przez pierwsze lata rozgrywał się dramat więźniów, głównie Polaków.
Nowy Obóz (Neues Lager): W latach 1942–1943 nastąpiła gwałtowna rozbudowa. Więźniowie zostali zmuszeni do budowy Nowego Obozu tuż obok Starego. Powstało tam trzydzieści nowych baraków, a cały obszar otoczono ogrodzeniem z drutu kolczastego pod napięciem. Wraz z tą rozbudową, w 1943 roku, powstały kluczowe narzędzia masowej zagłady: komora gazowa i nowe krematorium.
Obóz Żydowski (Judenlager): Ten termin odnosi się do specjalnej sekcji wydzielonej w 1944 roku. Tragedia obozu żydowskiego polegała na tym, że miał on pomieścić dziesiątki tysięcy Żydów przywiezionych w ramach „Final Solution”. Panowały tam warunki przekraczające wszelkie wyobrażenie o piekle. Dziś na terenie muzeum Stutthof znajduje się specjalne upamiętnienie w miejscu, gdzie stały baraki Obozu Żydowskiego.
Marsz Śmierci i ewakuacja więźniów w 1945 roku
W obliczu nadciągającego frontu wschodniego i militarnej klęski III Rzeszy, SS rozpoczęło likwidację obozu. Nie była to jednak żadna akcja ratunkowa. Był to po prostu ostatni, makabryczny etap ludobójstwa.
Brutalna ewakuacja obozu ruszyła 25 stycznia 1945 roku. Tysiące wycieńczonych, ledwo odzianych więźniów zmuszono do pieszego marszu na zachód w potwornych, zimowych warunkach. Te kolumny przeszły do historii jako „Marsze Śmierci”.
Eskortowali je uzbrojeni strażnicy SS, którzy strzelali do każdego, kto upadł, nie nadążał lub choćby próbował uciec.
Drugi etap tej tragedii rozpoczął się 25 kwietnia 1945 roku i odbywał się drogą morską.
Więźniów ładowano na barki i transportowano w głąb Niemiec. Obie formy ewakuacji – zarówno piesza, jak i morska – pochłonęły tysiące kolejnych ofiar, które zmarły z zimna, głodu, wycieńczenia lub zostały zamordowane.
Powstanie i misja Muzeum Stutthof
Po wojnie, na części dawnego obozu, podjęto kluczową decyzję o upamiętnieniu ofiar. To wtedy zrodziła się idea, aby na tym tragicznym terenie powstało Muzeum Stutthof.
Dziś to Państwowe Muzeum Stutthof pełni misję strażnika pamięci, a jego rola wykracza daleko poza zwykłą działalność wystawienniczą.
Przekształcenie terenu obozu w miejsce pamięci
Tuż po wojnie większość infrastruktury obozowej niestety zniszczono lub rozebrano. Na szczęście, dzięki ogromnej determinacji ocalałych i historyków, 12 marca 1962 roku, uchwałą Rady Państwa, na terenie obozu Stutthof oficjalnie powołano do życia Muzeum Stutthof.
Co istotne, dzisiejszy teren Muzeum zajmuje powierzchnię około 21 hektarów. To zaledwie około 17% całkowitego obszaru, jaki zajmował kompleks obozowy KL Stutthof u szczytu swojego funkcjonowania.
Proces upamiętniania był powolny i rozłożony na lata. Już w 1963 roku pracownicy muzeum rozpoczęli kluczową pracę zbierania relacji od byłych więźniów.
W 1964 roku odsłonięto charakterystyczny betonowy obelisk wjazdowy projektu Wiktora Tołkina. Rok później ustawiono 21 kamiennych bloków upamiętniających Nowy Obóz, a w 1975 roku upamiętniono miejsce stosu całopalnego.
Rola muzeum w dokumentowaniu zbrodni i edukacji historycznej
Misja Muzeum Stutthof jest jasno określona: to muzeum martyrologiczne ma „służyć przeszłości i teraźniejszości poprzez należyte wykorzystanie świadectwa dawnych dziejów, zdeponowanego w Muzeum Stutthof w Sztutowie przez Świadków Historii”.
Działalność muzeum opiera się na trzech filarach: ludzkości, pamięci i autentyzmie. To bardzo ważne podejście.
Pracownicy placówki świadomie odchodzą od dawnego, statystycznego postrzegania obozów na rzecz podkreślania ludzkiego, indywidualnego dramatu pośród autentycznych budynków i przedmiotów.
Oczywiście, Muzeum Stutthof dokumentuje zbrodnie i chroni zachowane obiekty oraz archiwalia (jak relacje czy publikacje naukowe).
Ale równie ważna jest edukacja historyczna, którą aktywnie prowadzi Muzeum Stutthof, ucząc wrażliwości, tolerancji i szacunku dla odmienności.
Nadzór Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego
Muzeum Stutthof jest państwową instytucją kultury, która podlega bezpośrednio Ministrowi Kultury i Dziedzictwa Narodowego. Podkreśla to jego ogólnopolską rangę jako centralnego miejsca pamięci.
Zgodnie z decyzją Ministra, od 2018 roku pełna i oficjalna nazwa instytucji brzmi: „Muzeum Stutthof w Sztutowie. Niemiecki nazistowski obóz koncentracyjny i zagłady (1939-1945)”.
Dzięki wsparciu z budżetu państwa Muzeum realizuje liczne projekty badawcze, konserwatorskie i edukacyjne.
Obejmuje to chociażby dotacje celowe na prace poszukiwawcze i archeologiczne na terenach leśnych przylegających do Muzeum (pamiętajmy, to wciąż tereny byłego obozu!), a także rozwój oddziału – Muzeum Piaśnickiego w Wejherowie.
Główne elementy ekspozycji muzealnej
Podczas zwiedzania obozu Stutthof przechodzi się przez kolejne etapy poznawania jego przerażającej historii. Muzeum Stutthof przedstawia zarówno losy jednostek, jak i mechanizmy systemowej zbrodni. Poniższe elementy stanowią kluczowe punkty na mapie tego miejsca pamięci.
Wystawa główna: historia obozu i losy więźniów
Główna wystawa stała Muzeum Stutthof, kluczowa dla zrozumienia historii obozu Stutthof, nosi tytuł „Los więźnia w obozie”. Znajduje się w jednym z zachowanych baraków – Bloku Kobiecym.
Podzielono ją na dwie kluczowe części:
Część pierwsza pokazuje proces transportu więźniów do obozu, grabież ich mienia, dokumentację ewidencyjną oraz przyczyny osadzenia i skład narodowościowy.
Część druga skupia się na warunkach życia i pracy, które w rzeczywistości były metodą „eksterminacji pośredniej”. Pokazuje również nielegalne życie społeczne więźniów obozu Stutthof i ciche przejawy obozowego ruchu oporu.
Komora gazowa i krematorium jako świadectwa zagłady
To bez wątpienia najbardziej wstrząsające obiekty na terenie muzeum Stutthof. Bezpośrednie, nieme dowody ludobójstwa.
Obozowe krematorium uruchomiono latem 1942 roku. Początkowo był to jeden piec, który szybko zastąpiono dwoma nowymi, bardziej wydajnymi.
Odwiedzający mogą zobaczyć zachowane piece oraz drobne artefakty związane z procesem pracy krematorium, jak krążki krematoryjne – wykonane z szamotu, ognioodporne znaczniki służące do identyfikacji prochów.
Niewielka komora gazowa powstała w połowie 1943 roku, tuż obok krematorium. To w tej właśnie komorze gazowejdokonywano masowych mordów przy użyciu gazu.
Sama bliskość tych dwóch obiektów jest przerażającym świadectwem przejścia obozu zagłady Stutthof od miejsca powolnej eksterminacji przez pracę do fabryki śmierci, której symbolami są właśnie komora gazowa i krematorium.
Baraki więźniarskie i plan obozu Stutthof
Na terenie muzeum obozu Stutthof zachowało się kilka oryginalnych drewnianych baraków więźniarskich.
Każdy z nich pełni dziś funkcję wystawienniczą, przybliżając różne, mroczne aspekty życia obozowego:
Blok Kobiet: Mieści wspomnianą wystawę główną.
Barak kantynowy: Prezentowane są tam pozostałości obuwia więźniów oraz archiwalne, dokumentalne zdjęcia.
Barak administracyjny „BUNKRY”: Wystawa w tym miejscu ukazuje brutalny obozowy system kar i areszt.
Baraki 8 i 8a: Ekspozycje te przybliżają genezę KL Stutthof na tle historii Wolnego Miasta Gdańska i polityki nazistowskiej.
Wiele osób, które odwiedziły to miejsce, podkreśla, że kluczowym elementem pomagającym zrozumieć skalę obozu jest duża makieta (plan) całego kompleksu, która znajduje się na terenie muzeum. Dopiero ona uświadamia, jak rozległy był to teren.
Brama Śmierci jako symboliczny punkt wejścia
„Brama Śmierci” to potoczna, ale niezwykle trafna nazwa głównej bramy wjazdowej na teren obozu. Na historycznych mapach jest ona wyraźnie zaznaczona obok murowanego z cegły budynku komendantury obozu SS.
To właśnie przez tę bramę do obozu wchodziły tysiące więźniów, rozpoczynając swoją drogę męczeństwa. Dziś jest to jeden z najbardziej rozpoznawalnych symboli Stutthof.
Pomnik Walki i Męczeństwa autorstwa Wiktora Tołkina
Centralnym punktem upamiętnienia na terenie byłego obozu jest monumentalny Pomnik Walki i Męczeństwa.
Jego autorem jest wybitny rzeźbiarz Wiktor Tołkin, spod którego dłuta wyszło także wiele innych miejsc pamięci w Polsce.
Pomnik odsłonięto 12 maja 1968 roku. Znajduje się na placu zwanym „Forum Narodów”. Dla wielu grup zwiedzających jest to ostatni, symboliczny przystanek na trasie zwiedzania – miejsce zadumy, refleksji i złożenia hołdu.
Stos całopalny jako miejsce pamięci poza murami obozu
Poza głównym, ogrodzonym terenem muzeum, w pobliskim lesie, znajduje się kolejne, niezwykle wstrząsające miejsce pamięci. To upamiętnienie dawnego krematorium polowego, czyli stosu całopalnego.
Głęboki dół wykopano w grudniu 1944 roku, na północ od obozowej kuchni. Służył do palenia zwłok ofiar, których liczba drastycznie wzrosła po przybyciu transportów żydowskich – stacjonarne krematorium po prostu nie nadążało.
Miejsce to, oficjalnie upamiętnione w 1975 roku, jest często ostatnim punktem wizyty.
Uświadamia on brutalnie, że teren obozu Stutthof i jego zbrodnicza działalność wykraczały daleko poza widoczne dziś ogrodzenie.
Wystawy czasowe i projekty edukacyjne
Muzeum Stutthof to nie tylko stała ekspozycja. Placówka ta aktywnie działa na polu edukacyjnym i badawczym, przybliżając historię obozu przez pryzmat osobistych dramatów oraz nowoczesnych form przekazu.
Wystawa „Znani – nieznani”: indywidualne historie więźniów
Muzeum Stutthof kładzie ogromny nacisk na coś, co jest niezwykle ważne: na personalizację historii.
Na przejście od anonimowej, przerażającej liczby 65 000 ofiar do pokazywania losów konkretnych ludzi.
Chociaż wystawa czasowa „Znani – nieznani” może nie być akurat dostępna, jej idea jest kontynuowana w innych formach.
Jednym z najważniejszych jest międzynarodowy projekt i wystawa internetowa #StolenMemory, realizowana we współpracy z Arolsen Archives. Opowiada on indywidualne historie 20 więźniów Stutthof i skupia się na poszukiwaniu ich rodzin.
Cel? Zwrot zrabowanych, osobistych przedmiotów (jakby odzyskując akta personalne więźniów Stutthof), takich jak obrączki, zdjęcia czy zegarki.
Dzięki takim działaniom tragedia obozu zyskuje konkretne twarze, jak choćby Franciszka Czaplickiego czy Wiesławy Brzyś.
Również na wystawach stałych można zobaczyć fotokopie listów i tajnych grypsów pisanych przez więźniów. To poruszające, bardzo osobiste świadectwa.
Filmy dokumentalne i kino muzealne
Na terenie Muzeum Stutthof działa kino, w którym odwiedzający mogą obejrzeć filmy dokumentalne. To naprawdę kluczowy element wizyty, szczególnie dla osób zwiedzających indywidualnie.
Dostarcza niezbędnego kontekstu historycznego i wizualnego, którego nie da się wyczytać z samych tablic.
Dostępne są między innymi następujące filmy:
„Ambulance” (16 min)
„Konzentrationslager Stutthof bei Danzig” (30 min)
„Albert Forster” (25 min)
„Stutthof some days later” (19 min)
Oglądanie filmów jest usługą płatną (sam wstęp na teren muzeum jest darmowy). Koszt biletu do kina wynosi 8 PLN od osoby. Dla grup liczących 11 lub więcej osób cena ulgowa to 6 PLN od osoby.
Tablice informacyjne i inne narzędzia edukacyjne
Muzeum oferuje szeroki wybór narzędzi edukacyjnych. Dla grup zorganizowanych (młodzież powyżej 14 lat) dostępne są płatne lekcje muzealne (60 min, 10 zł od uczestnika) oraz warsztaty (120-180 min, 15 zł od uczestnika).
Ciekawą inicjatywą jest także symboliczne „wychodzenie” muzeum Stutthof poza jego ogrodzenie.
W 2024 roku, we współpracy z Nadleśnictwem Elbląg, w lasach przylegających do terenu muzeum zamontowano specjalne tablice informacyjne.
Dlaczego te tablice są tak ważne? Ponieważ przypominają, że te pozornie zwykłe tereny leśne również były częścią obozu.
Co więcej, instruują turystów i spacerowiczów, jak postępować w przypadku natrafienia na historyczne artefakty.
Jest to bezpośrednio związane z faktem, że Muzeum obejmuje tylko 17% dawnego obozu, a historia tego miejsca jest wciąż odkrywana, m.in. poprzez prace archeologiczne.
Zwiedzanie Muzeum Stutthof
Zaplanowanie wizyty w miejscu, jakim jest Muzeum Stutthof, wymaga pewnego przygotowania, zarówno logistycznego, jak i mentalnego.
Zastanawiasz się, jak obóz koncentracyjny zwiedzać, ile czasu zarezerwować i czy to odpowiednie miejsce dla dzieci? Poniżej znajdziesz odpowiedzi na te pytania.
Formy zwiedzania: z przewodnikiem, audioguide, samodzielnie
Odwiedzający mają do wyboru trzy główne formy zwiedzania. Warto dobrze przemyśleć, która opcja będzie dla nas najlepsza:
Samodzielnie: Tę formę zwiedzania obozu Stutthof wybiera wielu odwiedzających. Wstęp na teren Muzeum jest bezpłatny. Zalecany czas na samodzielne zapoznanie się z terenem i wystawami to około 2 godziny.
Z przewodnikiem: To usługa płatna, ale zdecydowanie zalecana dla pełnego zrozumienia kontekstu i historii miejsca. Wymaga wcześniejszej rezerwacji (mailowo: coz@stutthof.org). Ceny za oprowadzanie grupy:
W języku polskim (do 1,5 godz.): 180 PLN
W języku polskim (wersja rozszerzona, do 2 godz.): 200 PLN
W języku obcym (EN, DE, RU; do 1,5 godz.): 300 PLN
W języku obcym (EN, DE, RU; do 2 godz.): 340 PLN
Audioguide: Dostępne materiały nie potwierdzają dostępności audioprzewodników. Stawia to odwiedzających przed jasnym wyborem: bezpłatna, samodzielna kontemplacja lub płatna, prowadzona przez eksperta narracja.
Czas zwiedzania i zalecenia dla odwiedzających
Rekomendowany czas zwiedzania: około 2 godziny, choć wielu spędza tu znacznie więcej czasu na refleksji.
Pamiętajmy, że Muzeum Stutthof to przede wszystkim cmentarz i miejsce pamięci. Z tego powodu odwiedzających obowiązują konkretne zasady:
Zachowanie: Należy zachowywać się z należytą powagą i szacunkiem.
Ubiór: Wymagany jest strój stosownony do charakteru miejsca (prosimy unikać strojów plażowych, sportowych itp.).
Zakazy: Na terenie Muzeum obowiązuje zakaz palenia tytoniu (w tym e-papierosów), spożywania alkoholu oraz wprowadzania zwierząt (z wyjątkiem psów asystujących).
Ograniczenia wiekowe: dzieci poniżej 13 roku życia
To jedna z absolutnie kluczowych kwestii dla rodzin planujących wizytę. Muzeum Stutthof oficjalnie nie zaleca zwiedzania ekspozycji przez dzieci poniżej 13 roku życia.
Dlaczego wprowadzono takie zalecenie? Powodem są „brutalne treści” prezentowane na wystawach obozu Stutthof.
Chodzi o drastyczne zdjęcia, eksponaty (jak system kar w bunkrach) oraz sam autentyzm miejsca (wspomniana komora gazowa, krematorium).
Warto podkreślić, że Muzeum nie wprowadza kategorycznego zakazu. Wizyty młodszych dzieci odbywają się jednak wyłącznie na odpowiedzialność rodziców lub opiekunów. To musi być głęboko przemyślana decyzja.
Opinie odwiedzających i znaczenie emocjonalne wizyty
Relacje osób, które odwiedziły Stutthof, są w pełni zgodne – to doświadczenie wstrząsające, ale i niezwykle potrzebne.
Niemal wszyscy zwiedzający wymieniają te same punkty, które wywarły na nich największe wrażenie: makieta obozu uświadamiająca jego skalę, komora gazowa i piece krematorium, monumentalny Pomnik Walki i Męczeństwa oraz przejmujący stos całopalny ukryty w lesie.
Wizyta w Stutthof to coś znacznie więcej niż tylko lekcja historii. Jak często podkreślają odwiedzający, pobyt w tym miejscu uświadamia, że „nigdy nie możemy zapomnieć o ludziach i wydarzeniach, które miały tutaj miejsce, a naszym zadaniem jest przekazywanie prawdy o nich kolejnym pokoleniom”.
Informacje praktyczne dla zwiedzających
Poniżej znajdziesz kompletny zestaw informacji logistycznych, które ułatwią Ci dotarcie i poruszanie się po terenie Stutthofu.
Dojazd do Muzeum Stutthof i lokalizacja w Sztutowie
Muzeum znajduje się przy trasie wojewódzkiej, która łączy Gdańsk i Elbląg z Krynicą Morską.
Adres: ul. Muzealna 6, 82-110 Sztutowo.
Środek Transportu | Linia / Trasa | Przystanek docelowy |
Autobus PKS | Gdańsk, Linia 870 | Sztutowo Muzeum |
Autobus PKS | Elbląg, Kierunek: Krynica Morska | Sztutowo Muzeum |
Samochód | Gdańsk/Elbląg, Droga w kierunku Krynicy Morskiej | ul. Muzealna 6, Sztutowo |
Jak dojechać do muzeum w Sztutowie?
Muzeum obozu koncentracyjnego w Sztutowie jest jednym z najważniejszych miejsc pamięci narodowej w Polsce, które przyciąga rocznie tysiące turystów z całego świata.
Mimo że muzeum znajduje się w niewielkiej miejscowości Sztutowo, dojazd do niego nie jest trudny.
Najlepszym sposobem na dojazd do Muzeum obozu Stutthof jest zamówienie taksówki z hotelu w Gdańsku lub zorganizowanie wycieczki. Taksówki w Gdańsku są nie tylko wygodne i bezpieczne, ale także stosunkowo tanie.
Zwykle koszt podróży wynosi około 150-200 złotych za przejazd w jedną stronę. Korzystając z usług zorganizowanej wycieczki, warto poszukać takiej, która oferuje dobre korporacje taxi.
Oprócz taksówki i wycieczek zorganizowanych istnieje również możliwość dojazdu do muzeum samochodem prywatnym.
Trasa z Gdańska do Sztutowa wynosi około 40 kilometrów i zwykle zajmuje około 1 godziny. Warto jednak pamiętać, że w sezonie letnim drogi są mocno zakorkowane, co może spowodować opóźnienia w podróży.
Inną opcją jest również dojazd autobusem z centrum Gdańska do Sztutowa. Autobusy kursują z Gdańska do Sztutowa kilka razy dziennie, a podróż trwa około godziny. Koszt biletu wynosi około 10 złotych w jedną stronę.
Ważne jest, aby przed wizytą zarezerwować bilet online lub telefonicznie, szczególnie w sezonie letnim. Bilety można również kupić na miejscu, ale kolejki do kasy bywają bardzo długie.
Godziny otwarcia, bilety wstępu i parking
Najważniejsza informacja: Wstęp: bezpłatny Wstęp na teren Muzeum Stutthof oraz na wystawy stałe jest BEZPŁATNY dla wszystkich zwiedzających.
Płatne są natomiast usługi dodatkowe, takie jak oprowadzanie z przewodnikiem, seanse filmowe w kinie, lekcje muzealne oraz parking.
🗓️ Godziny otwarcia Muzeum Stutthof
Okres | Sezon | Godziny otwarcia TERENU MUZEUM | Godziny otwarcia COZ (Biura Obsługi) |
1.05 - 30.09 | Letni | 8:00 – 18:00 | 9:00 – 16:30 |
1.10 - 30.04 | Zimowy | 8:00 – 15:00 | 8:00 – 14:30 |
Ważne: Ostatnie wejście na teren muzeum możliwe jest na 30 minut przed jego zamknięciem.
🅿️ Cennik usług dodatkowych (Parking i inne)
Przy Muzeum znajduje się całoroczny, płatny, samoobsługowy i niestrzeżony parking.
Usługa | Opłata (pierwsze 3 godziny) | Każda następna rozpoczęta godzina |
Parking (samochód osobowy) | 15 PLN | 5 PLN |
Parking (autokar) | 60 PLN | 20 PLN |
Seans filmowy w kinie | 8 PLN / osoba | - |
Przewodnik (grupa, PL) | od 180 PLN | - |
Przewodnik (grupa, j. obcy) | od 300 PLN | - |
Biuro Obsługi Zwiedzających i dostępne usługi
Centrum Obsługi Zwiedzających (COZ), nazywane też Biurem Obsługi Zwiedzających (BOZ), to kluczowy punkt dla każdego, kto planuje wizytę zorganizowaną lub z przewodnikiem.
Lokalizacja: COZ mieści się w budynku byłej wartowni SS, tuż przy wejściu.
Kontakt telefoniczny: +48 798 418 024 lub +48 58 563 67 81.
E-mail (rezerwacja przewodników/lekcji): coz@stutthof.org.
E-mail (sekretariat): sekretariat@stutthof.org.
Ważna uwaga praktyczna: Muzeum Stutthof nie prowadzi szatni ani przechowalni bagażu. Warto wziąć to pod uwagę, planując wizytę, szczególnie z większym plecakiem.
Zwiedzanie Muzeum Stutthof: Pytania i odpowiedzi (FAQ)
Planujesz wizytę w tym szczególnym miejscu pamięci? Oto skrót kluczowych informacji, które pomogą Ci przygotować się do zwiedzania byłego niemieckiego nazistowskiego obozu koncentracyjnego i zagłady.
Gdzie dokładnie znajduje się obóz w Sztutowie?: Lokalizacja to ul. Muzealna 6, 82-110 Sztutowo. To właśnie ten obóz koncentracyjny na Pomorzu, często nazywany "obozem nad morzem", znajduje się niedaleko Gdańska i Krynicy Morskiej.
Jaki jest cennik Muzeum Stutthof? Ile kosztują bilety?: Wstęp: bezpłatny. Nie ma biletów wstępu na teren Muzeum Stutthof. Cennik dotyczy tylko usług dodatkowych, jak Muzeum Stutthof przewodnik (płatny), seans filmowy (8 PLN) czy płatny parking.
Jakie są godziny otwarcia Muzeum Stutthof?: Muzeum w Sztutowie jest otwarte codziennie. Sezon letni (1.05-30.09): 8:00-18:00; sezon zimowy (1.10-30.04): 8:00-15:00.
Ile trwa zwiedzanie Stutthof?: Rekomendowany Czas zwiedzania: około 2 godziny, choć wielu spędza tu znacznie więcej czasu na refleksji.
Od ilu lat można zwiedzać Muzeum Stutthof?: Muzeum Stutthof oficjalnie nie zaleca zwiedzania ekspozycji przez dzieci poniżej 13 lat ze względu na drastyczne treści.
Czy można zwiedzać Stutthof z przewodnikiem?: Tak, to usługa płatna i bardzo polecana. Wymaga rezerwacji przez Biuro Obsługi Zwiedzających (mail: coz@stutthof.org).
Gdzie zaparkować? Jaki jest koszt parkingu?: Przy Muzeum Stutthof jest płatny, samoobsługowy parking. Cennik dla aut osobowych to ok. 15 PLN za pierwsze 3 godziny.
Jak dojechać autobusem?: Z Gdańska linią 870 (przystanek „Sztutowo Muzeum”). W ten sposób pod sam obóz Stutthof docieramy transportem publicznym.
Czy na teren muzeum można wejść z psem?: Nie, obowiązuje zakaz wprowadzania zwierząt, z wyjątkiem psów asystujących.
Czy w muzeum jest szatnia lub przechowalnia bagażu?: Nie, Muzeum Stutthof nie prowadzi szatni ani przechowalni.
Jak się ubrać na zwiedzanie obozu Stutthof?: Strój powinien być stosowny i okazywać szacunek dla charakteru miejsca (prosimy unikać np. strojów plażowych).
Kiedy powstał obóz Stutthof?: 2 września 1939. Był to pierwszy hitlerowski obóz koncentracyjny założony poza przedwojennymi granicami Niemiec.
Czy Stutthof był obozem zagłady?: Tak. Początkowo był to obóz koncentracyjny Sztutowo, ale od 1944 roku funkcjonował też jako obóz zagłady Stutthof, stając się miejscem masowego mordu.
Ilu więźniów przeszło przez Stutthof?: Całkowita liczba więźniów obozu i jego podobozów to ok. 110 000 osób.
Ile osób zginęło w Stutthof?: Szacuje się, że śmierć poniosło od 63 000 do 65 000 więźniów.
Kiedy wyzwolono obóz Stutthof?: 9 maja 1945 roku, gdy na teren obozu Stutthof wkroczyła Armia Czerwona.
Czy komora gazowa i krematorium są autentyczne?: Tak, to zachowane, autentyczne obiekty, będące świadectwem zbrodni.
Szukam "Szczutowo obóz" lub "Stuthof" - czy to to samo?: Tak, "Szczutowo" czy "Stuthof" to częste, błędne zapisy. Prawidłowa nazwa to Stutthof, a miejscowość to Sztutowo.
Czy na miejscu dostępna jest mapa obozu Stutthof?: Tak, na terenie muzeum Stutthof znajduje się duża makieta (plan) całego obozu, a liczne tablice informacyjne pomagają w nawigacji.
Czy w Muzeum Stutthof można robić zdjęcia?: Tak, można robić zdjęcia na własny użytek, ale bez lampy błyskowej na wystawach. Należy to robić z pełnym poszanowaniem dla charakteru miejsca.
Jakie są opinie o zwiedzaniu Muzeum Stutthof?: Odwiedzający w swoich opiniach niemal zawsze podkreślają, że jest to doświadczenie głęboko poruszające, wstrząsające, ale i niezwykle ważne edukacyjnie.
Stutthof - jakieś ciekawostki?: Mało znanym faktem jest to, że obóz Stutthof był ostatnim wyzwolonym obozem w Europie (9 maja 1945) i pierwszym założonym poza Niemcami (2 września 1939).
Czy w okolicach Gdańska był obóz zagłady?: Tak, obóz Stutthof pod Sztutowem był głównym obozem koncentracyjnym na Pomorzu i od 1944 roku także obozem zagłady, obsługującym m.in. Gdańsk.
Czym jest Muzeum Obozu Koncentracyjnego w Sztutowie?: To oficjalna nazwa państwowej instytucji pamięci (Muzeum Martyrologiczne), która opiekuje się terenem i historią byłego niemieckiego nazistowskiego obozu KL Stutthof.
Kto zarządzał obozem?: Za terror odpowiadały władze obozu z komendantem obozu Stutthof na czele oraz cała załoga obozu koncentracyjnego (strażnicy SS i nadzorczynie).
