Zmiana czasu w Polsce - Kiedy i jak przestawiamy zegarki?
- Damian Brzeski
- 24 mar 2023
- 9 minut(y) czytania
Zaktualizowano: 10 paź
Dwa razy w roku Polskę obejmuje proces zmiany czasu, który coraz częściej postrzegany jest jako relikt przeszłości. Obecna zmiana czasu, niegdyś pragmatyczne narzędzie, dziś budzi ogromne kontrowersje i staje w obliczu najpoważniejszego kryzysu w swojej historii.
W tym artykule rozkładam temat sezonowe zmiany czasu na czynniki pierwsze: od konkretnych dat, przez miażdżące dowody naukowe, aż po kulisy politycznej bitwy o to, by wreszcie dać sobie z tym spokój.
Kiedy przestawiamy zegarki w Polsce?
Zgodnie z obowiązującymi przepisami, dwukrotna zmiana czasu w ciągu roku będzie kontynuowana w Polsce co najmniej do końca 2026 roku.
Oznacza to, że w najbliższych latach wciąż będziemy musieli pamiętać o przesuwaniu wskazówek. Najbliższa zmiana czasu czeka nas już niedługo, a cały plan zmiany czasu na nadchodzące lata jest z góry określony.
Terminy zmiany czasu w 2025 roku
W ramach harmonogramu Zmiana czasu 2025, czeka nas standardowe przejście z czasu zimowego na letni i z powrotem.
Na czas letni: W nocy z soboty 29 na niedzielę 30 marca 2025 r. przesuwamy zegarki o godzinę do przodu, z godziny 2:00 na 3:00.
Na czas zimowy: Zmiana czasu na zimowy 2025 nastąpi w nocy z soboty 25 na niedzielę 26 października 2025 r. Wtedy cofamy zegarki o godzinę, z godziny 3:00 na 2:00.
Planowane daty zmiany czasu w 2026 roku
Kolejna zmiana czasu po październiku 2025 nadejdzie wiosną.
Na czas letni: Zmiana czasu na letni 2026 wypada w nocy z soboty 28 na niedzielę 29 marca 2026 r. Ponownie przesuwamy zegarki do przodu, z 2:00 na 3:00.
Na czas zimowy: Jesienią tego roku zmiana czasu następuje w nocy z soboty 24 na niedzielę 25 października 2026 r., gdy cofamy wskazówki z godziny 3:00 na 2:00.
Czas letni i czas zimowy: jak działają?
Całe to zamieszanie sprowadza się do przełączania się między dwoma umownymi czasami, aby lepiej dopasować godziny aktywności do światła dziennego.
Czas letni w Polsce i jego obowiązywanie
Czas letni to czas sztucznie przesunięty o godzinę do przodu. Jego celem jest „przesunięcie” światła słonecznego na godziny wieczorne.
W Polsce czas letni trwa od ostatniej niedzieli marca do ostatniej niedzieli października. W tym okresie posługujemy się czasem znanym jako czas letni środkowoeuropejski.
Czas zimowy jako czas standardowy
Czas zimowy, który obowiązuje w pozostałych miesiącach, jest w rzeczywistości naszym naturalnym czasem.
To czas zimowy uznawany za czas standardowy, właściwy dla naszej strefy geograficznej. Fachowo jest to czas zimowy środkowoeuropejski.
Różnice między CEST a CET
Podstawowa różnica jest prosta: Czas letni środkowoeuropejski (CEST) to nic innego jak Czas środkowoeuropejski (CET) plus jedna godzina. Gdy używamy czasu letniego, nasz zegar jest przesunięty w stosunku do astronomicznego czasu naszej strefy.
Podstawa prawna zmiany czasu
Obowiązkowa zmiana czasu w Polsce nie jest przypadkowa – wynika ona bezpośrednio z regulacji krajowych i unijnych, które sprawiają, że polska zmiana czasu jest zsynchronizowana z resztą Wspólnoty.
Rozporządzenie Prezesa Rady Ministrów
W Polsce kwestię tę reguluje rozporządzenie prezesa rady Ministrów z dnia 4 marca 2022 roku.
Ten dokument, będący w istocie wykonaniem wcześniejszej uchwały rady ministrów, ustala dokładne daty zmiany czasu na lata 2022-2026.
Dyrektywa 2000/84/WE i regulacje unijne
Polskie rozporządzenie jest implementacją unijnej Dyrektywy 2000/84/WE, która ujednoliciła zasady zmiany czasu we wszystkich państwach członkowskich.
Dopóki ta dyrektywa obowiązuje, Polska nie może samodzielnie zrezygnować z tej praktyki, a zmiany czasu wciąż pozostają faktem.
Zniesienie zmiany czasu: czy to koniec przestawiania zegarków?
Od lat toczy się gorąca debata na temat likwidacja zmiany czasu. Mimo ogromnego poparcia społecznego, zakończenie zmian czasu napotyka na liczne przeszkody polityczne.
Inicjatywy polityczne i projekt ustawy PSL
Na polskiej scenie politycznej od lat pojawiają się inicjatywy dążące do zniesienie zmiany czasu.
Najaktywniejsze w tej kwestii jest Polskie Stronnictwo Ludowe, które wielokrotnie składało projekty ustaw zakładające zachowanie czasu letniego na stałe.
Rola prezydencji Polski w Radzie UE 2025
Nowy impuls w dyskusji pojawił się niedawno, gdy Polska, przygotowując się do swojej prezydencji w Radzie UE, zadeklarowała chęć wznowienia prac. Pojawiają się głosy, że to szansa, by zdecydować, czy zmiana czasu zostanie z nami na dłużej.
Stanowisko Komisji Europejskiej i decyzje państw członkowskich
W 2018 roku Komisja Europejska, po konsultacjach publicznych, zaproponowała dyrektywę znoszącą zmianę czasu.
Projekt utknął jednak w Radzie UE z powodu braku zgody państw członkowskich co do tego, czy lepsze jest odwołanie czasu letniego, czy jego utrzymanie.
Opinie społeczne i poparcie Polaków
Sondaże opinii publicznej od lat są jednoznaczne: ogromna większość Polaków ma dość i chce, by czas letni nadal nie był przeplatany zimowym, popierając zniesienie zmiany czasu.
Skutki zdrowotne zmiany czasu
Najpoważniejsze argumenty przeciwko zmianie czasu pochodzą ze świata nauki. To właśnie negatywne skutki zmiany czasu są głównym motorem napędowym debaty.
Wpływ na rytm dobowy i sen
To, co zmiana czasu powoduje, to przede wszystkim cios dla naszego wewnętrznego zegara biologicznego. Rozregulowanie rytmu dobowego prowadzi do problemów z koncentracją, zmęczenia i ogólnego pogorszenia samopoczucia.
Zwiększone ryzyko zawałów serca i depresji sezonowej
Badania dowodzą, że w pierwszych dniach po wiosennej zmianie czasu wzrasta liczba zawałów serca. Zaburzenia rytmu dnia mogą również nasilać objawy depresji sezonowej, pokazując, że zmiana czasu rzeczywiście szkodzi zdrowiu.
Rekomendacje Amerykańskiej Akademii Medycyny Snu
Wiodące organizacje medyczne apelują o rezygnację z tej praktyki. Co istotne, naukowe preferowanie czasu zimowego wynika z faktu, że jest on lepiej zsynchronizowany z ludzką biologią i cyklem słonecznym.
Historia i motywacje wprowadzenia zmiany czasu
Długa historia zmiany czasu sięga ponad stu lat i narodziła się z bardzo konkretnych, pragmatycznych potrzeb.
Oszczędność energii jako pierwotny cel
Głównym motywem, dla którego wprowadzenie zmiany czasu stało się faktem, była oszczędność energii.
Pierwotnie wprowadzenie czasu letniego miało na celu lepsze wykorzystanie czasu letniego i światła dziennego, co zmniejszało zużycie paliw do oświetlenia.
Praktyczne aspekty zmiany czasu
Współczesna technologia znacznie ułatwia nam radzenie sobie z coroczną zmianą.
Zegarki z automatyczną zmianą czasu
Zdecydowana większość urządzeń elektronicznych, z których korzystamy, jest wyposażona w funkcję automatyczna zmiana godziny. Smartfony, komputery i smartwatche samodzielnie aktualizują godzinę, pobierając dane z sieci.
Przykłady z zagranicy: kto już zrezygnował ze zmiany czasu?
Unia Europejska pozostaje w tyle za globalnym trendem, jakim jest odwoływanie czasu letniego i rezygnacja z jego sezonowego stosowania.
Kraje, które zlikwidowały zmianę czasu
Do grona państw, które porzuciły tę praktykę, dołączyły m.in. Meksyk, Jordania i Syria. Wcześniej zrobiły to Rosja, Turcja, Brazylia i Argentyna, pokazując, że życie bez zmiany czasu jest możliwe.
Zmiana czasu na świecie: Globalna mozaika
Debata tocząca się w Polsce i Unii Europejskiej jest częścią globalnego trendu odchodzenia od praktyki, która postrzegana jest jako coraz bardziej przestarzała.
Obecnie mniej niż 40% krajów na świecie stosuje sezonową zmianę czasu, a liczba ta systematycznie maleje. Chociaż w przeszłości ponad 140 państw eksperymentowało z przesuwaniem zegarków, większość z nich już z tego zrezygnowała.
Europa: Zmiana czasu jest najpowszechniejsza na Starym Kontynencie. Mimo to, kilka krajów europejskich nie przestawia zegarków, w tym Islandia, Rosja, Turcja, Białoruś, Gruzja, Armenia i Azerbejdżan.
Globalny trend rezygnacji: W ostatniej dekadzie wiele państw dołączyło do grona krajów bez zmiany czasu. W 2022 roku praktykę tę zniosły Meksyk (w większości kraju), a także Jordania, Syria i Iran. Wcześniej podobne decyzje podjęły m.in. Brazylia, Argentyna, Chile czy Urugwaj.
Kraje z częściową zmianą czasu: W niektórych państwach decyzja o zmianie czasu nie jest jednolita dla całego terytorium.
Stany Zjednoczone: Zmiana czasu nie obowiązuje w stanie Hawaje oraz w większości Arizony. Czasu standardowego przez cały rok używają również terytoria zamorskie, takie jak Portoryko, Guam czy Samoa Amerykańskie.
Kanada: Prowincje takie jak Yukon i większość Saskatchewan, a także niektóre regiony Quebecu i Kolumbii Brytyjskiej, stosują stały czas przez cały rok.
Australia: Czasu letniego nie stosuje się m.in. w stanach Queensland, Australia Zachodnia oraz na Terytorium Północnym.
Ciekawostki związane ze zmianą czasu
Poza polityką i biologią, świat czasu kryje w sobie mnóstwo fascynujących historii i absurdów. Oto kilka z nich:
Pierwsi byli Kanadyjczycy: Chociaż za pionierów masowego wdrożenia zmiany czasu uważa się Niemcy (1916 r.), to pierwsze miasto na świecie, które oficjalnie wprowadziło czas letni, to Port Arthur w kanadyjskiej prowincji Ontario. Zrobiło to już 1 lipca 1908 roku.
Czas na Antarktydzie: Na kontynencie, gdzie przez pół roku panuje dzień polarny, a przez drugie pół noc polarna, zmiana czasu nie ma żadnego uzasadnienia. Mimo to, w stacjach badawczych zegarki są przestawiane. Dzieje się tak z powodów czysto logistycznych – poszczególne stacje synchronizują swój czas z czasem obowiązującym w kraju, który je finansuje i zaopatruje (np. amerykańska stacja McMurdo stosuje czas nowozelandzki).
Nietypowe strefy czasowe: Podczas gdy większość świata używa stref czasowych z pełną godziną różnicy względem czasu uniwersalnego (UTC), niektóre kraje stosują przesunięcia o 30 lub 45 minut. Przykłady to Indie (UTC+5:30), Iran (UTC+3:30) czy Nepal (UTC+5:45).
Kosmiczny problem czasu: Na Międzynarodowej Stacji Kosmicznej (ISS) astronauci doświadczają 16 wschodów i zachodów słońca w ciągu jednej doby. Aby uniknąć chaosu, na stacji obowiązuje jeden, stały czas – jest to czas uniwersalny (UTC), który nie podlega sezonowym zmianom.
Koniec z chaosem w USA: Zanim w 1966 roku w Stanach Zjednoczonych wprowadzono Ustawę o Jednolitym Czasie (Uniform Time Act), w kraju panował "czasowy chaos". Każde miasto mogło samodzielnie decydować, czy i kiedy wprowadza czas letni. Podróż autobusem na dystansie zaledwie 56 km mogła wiązać się z siedmiokrotną zmianą godziny.
Wnioski dla Polski i Unii Europejskiej
Analiza faktów prowadzi do jednoznacznych wniosków. Choć obowiązuje czas zimowy na zmianę z letnim co najmniej do 2027 roku, impet zmian wydaje się nie do zatrzymania.
Przyszłość debaty nie będzie się już koncentrować na tym, czy znieść zmianę czasu, ale na tym, co ma ją zastąpić: czy będzie to stały czas letni, czy rekomendowany przez naukę czas standardowy.
Zmiana Czasu: Najczęściej Zadawane Pytania (FAQ)
Poniżej znajdziesz odpowiedzi na najczęściej zadawane pytania dotyczące sezonowej zmiany czasu w Polsce, jej przyszłości oraz wpływu na nasze życie.
Kiedy jest najbliższa zmiana czasu w Polsce? Najbliższa zmiana czasu nastąpi w nocy z soboty 25 na niedzielę 26 października 2025 roku, kiedy to przejdziemy z czasu letniego na zimowy, cofając zegarki z godziny 3:00 na 2:00.
Czy zmiana czasu w Polsce zostanie zlikwidowana? Trwają prace nad zniesieniem zmiany czasu, a dyskusja na ten temat została niedawno wznowiona na forum Unii Europejskiej z inicjatywy Polski. Ostateczna decyzja jeszcze nie zapadła.
Kiedy najwcześniej możemy spodziewać się końca zmiany czasu? Zgodnie z obowiązującym rozporządzeniem, zmiana czasu będzie stosowana w Polsce co najmniej do końca 2026 roku. Oznacza to, że najwcześniejszy możliwy termin rezygnacji z tej praktyki to 2027 rok.
Dlaczego w ogóle wprowadzono zmianę czasu? Historycznie, zmiana czasu została wprowadzona podczas I wojny światowej w Niemczech w 1916 roku. Głównym celem była oszczędność węgla i energii elektrycznej na potrzeby przemysłu zbrojeniowego.
Czy zmiana czasu faktycznie pozwala oszczędzać energię? Współczesne analizy wskazują, że oszczędności energii wynikające ze zmiany czasu są znikome. Pierwotny argument ekonomiczny stracił na znaczeniu w dzisiejszych realiach.
Jak zmiana czasu wpływa na zdrowie? Negatywnie. Badania naukowe dowodzą, że przestawianie zegarków zaburza nasz wewnętrzny zegar biologiczny, co może prowadzić do problemów ze snem, pogorszenia koncentracji, a nawet zwiększać ryzyko zawałów serca, udarów mózgu i otyłości.
Który czas jest zdrowszy dla człowieka: letni czy zimowy? Zdecydowana większość badań naukowych i organizacji medycznych wskazuje, że stały czas standardowy (zimowy) jest korzystniejszy dla zdrowia. Poranne światło słoneczne odgrywa kluczową rolę w synchronizacji naszego zegara biologicznego, a czas zimowy zapewnia go więcej o poranku.
Jaki jest status prac nad zniesieniem zmiany czasu w Unii Europejskiej? Po kilkuletnim impasie, w czerwcu 2025 roku Polska z sukcesem przywróciła dyskusję na forum Rady UE. Komisja Europejska została zobowiązana do przygotowania pogłębionej analizy skutków rezygnacji ze zmiany czasu, co jest warunkiem dalszych prac.
Jaką propozycję złożyła Polska, aby przełamać impas w UE? Polska zaproponowała przeprowadzenie dwuletniego, ogólnounijnego programu pilotażowego, który polegałby na próbnym zawieszeniu zmiany czasu. Pozwoliłoby to zebrać twarde dane na temat skutków takiej decyzji.
Które kraje na świecie nie stosują już zmiany czasu? Obecnie mniej niż 40% krajów na świecie przestawia zegarki. W ostatnich latach z tej praktyki zrezygnowały m.in. Meksyk, Jordania, Syria, Iran, Rosja i Turcja.
Czy mój telefon i komputer same zaktualizują godzinę? Tak, zdecydowana większość nowoczesnych urządzeń elektronicznych, takich jak smartfony, komputery czy smartwatche, automatycznie synchronizuje czas z siecią i samodzielnie dokona zmiany.
Jakie są dokładne daty zmian czasu do końca 2026 roku?
Z letniego na zimowy 2025: noc z 25 na 26 października 2025 r.
Z zimowego na letni 2026: noc z 28 na 29 marca 2026 r.
Z letniego na zimowy 2026: noc z 24 na 25 października 2026 r.
Która zmiana czasu jest gorsza dla organizmu? Bardziej dotkliwa jest wiosenna zmiana czasu z zimowego na letni, kiedy "tracimy" godzinę snu. Jest to większy szok dla naszego zegara biologicznego.
Czy w Polsce były już próby zniesienia zmiany czasu na poziomie krajowym? Tak, posłowie partii PSL (obecnie Trzecia Droga) wielokrotnie składali w Sejmie projekty ustaw mające na celu rezygnację ze zmiany czasu i wprowadzenie na stałe czasu letniego.
Dlaczego krajowe projekty ustaw nie weszły w życie? Główną przeszkodą była ich niezgodność z obowiązującą dyrektywą Unii Europejskiej, która reguluje kwestię zmiany czasu i ma pierwszeństwo przed prawem krajowym.
Jak mogę złagodzić negatywne skutki zmiany czasu? Zaleca się stopniowe przesuwanie pory snu o 15-20 minut przez kilka dni przed zmianą, dbanie o ekspozycję na światło słoneczne rano oraz unikanie kofeiny i ekranów wieczorem.
Czy wszystkie stany w USA stosują zmianę czasu? Nie. Ze zmiany czasu zrezygnowały stany Hawaje i Arizona (z wyjątkiem rezerwatu Indian Nawaho).
Jak wygląda zmiana czasu na Antarktydzie? Choć zmiana czasu nie ma tam sensu ze względu na dzień i noc polarną, stacje badawcze przestawiają zegarki, aby zsynchronizować się z czasem krajów, które je zaopatrują, co ułatwia logistykę.
Jakie poparcie społeczne ma likwidacja zmiany czasu? W ogólnoeuropejskiej ankiecie z 2018 roku aż 84% respondentów opowiedziało się za zniesieniem zmiany czasu.
Komentarze