Westerplatte to półwysep na terenie Gdańska, który stał się świadkiem jednego z najważniejszych wydarzeń w historii Polski i świata.
To tutaj 1 września 1939 roku rozpoczęła się II wojna światowa, a polscy żołnierze bronili się przez tydzień przed przeważającymi siłami niemieckimi.
Westerplatte to symbol polskiego bohaterstwa, oporu i patriotyzmu, który zasługuje na pamięć i szacunek.
Muzeum Westerplatte i Wojny 1939 to nowa placówka muzealna, która ma za zadanie upowszechniać wiedzę o tej heroicznej walce oraz o przebiegu całej kampanii wrześniowej. Muzeum wojny obronnej ma być nie tylko miejscem edukacji i refleksji, ale także inspiracji i kultury.
Muzeum powstaje na terenie pola bitwy, zachowując autentyczność i atmosferę tego miejsca.
Muzeum powstałe w miejscu wcześniejszej ścieżki historycznej ma też oferować nowoczesną i interaktywną wystawę, która będzie prezentować historię Westerplatte i Wojny 1939 w szerokim kontekście.
W tym artykule opowiemy Ci więcej o tym, co czeka Cię w Muzeum Westerplatte i Wojny 1939. Dowiesz się, jak zwiedzić muzeum i co zobaczyć na półwyspie. Poznasz też historię i znaczenie tego wyjątkowego miejsca dla Polaków i nie tylko. Zapraszamy do lektury!
Polska na skraju wojny. Sytuacja polityczna w przededniu wybuchu II wojny światowej
Na wstępie trzeba przedstawić jak wyglądała polska sytuacja polityczna i społeczna w przededniu wybuchu konfliktu.
Polska w latach 30. XX wieku była państwem młodym i słabym, otoczonym przez dwie agresywne i rosnące w siłę dyktatury: nazistowskie Niemcy i komunistyczny Związek Radziecki.
Polska próbowała utrzymać niezależność i suwerenność, prowadząc politykę równowagi między obydwoma sąsiadami. Jednak sytuacja międzynarodowa stawała się coraz bardziej napięta i niebezpieczna.
Polityka zagraniczna Polski po śmierci marszałka Józefa Piłsudskiego w 1935 roku była kontynuowana przez jego następcę, ministra spraw zagranicznych Józefa Becka.
Beck starał się unikać angażowania się w jakiekolwiek układy skierowane przeciwko jednemu z sąsiadów, mimo że propozycji nie brakowało.
W 1935 roku Niemcy zaproponowały Polsce zawarcie tajnego układu o podziale stref wpływów na wschodzie oraz przystąpienie do paktu antykomunistycznego skierowanego przeciwko ZSRR. Polska obie propozycje odrzuciła, starając się jednak załatwić problemy bieżące, takie jak kwestia mniejszości narodowych czy korzystanie z portu w Gdańsku.
W 1936 roku doszło do ocieplenia stosunków z Francją, która była głównym sojusznikiem Polski na Zachodzie. Francja była zaniepokojona wzrostem potęgi Niemiec, które dokonały remilitaryzacji Nadrenii i wprowadziły powszechną służbę wojskową.
Francja chciała zacieśnić współpracę wojskową z Polską i udzieliła jej pożyczki na dozbrojenie armii.
Jednak sojusz francusko-polski był słaby i nieefektywny, ponieważ Francja nie chciała ryzykować konfliktu z Niemcami i nie gwarantowała pomocy Polsce w razie ataku.
W 1938 roku sytuacja polityczna w Europie uległa dramatycznemu pogorszeniu. Niemcy dokonały aneksji Austrii (tzw. Anschluss) i zażądały przyłączenia Kraju Sudeckiego od Czechosłowacji.
Wobec groźby wojny mocarstwa zachodnie (Francja i Wielka Brytania) zgodziły się na ustępstwa wobec Hitlera i podpisały tzw. układ monachijski, który pozbawił Czechosłowację jej najbardziej umocnionych terenów i osłabił jej obronność.
Polska, pod naciskiem Niemiec, zażądała od Czechosłowacji oddania Zaolzia - spornego obszaru zamieszkanego przez ludność polską. Czechosłowacja musiała się zgodzić, co pogorszyło stosunki polsko-czechosłowackie.
W 1939 roku Niemcy zerwały układ o nieagresji z Polską i żądały zgody na budowę eksterytorialnej autostrady i linii kolejowej przez Pomorze oraz przekazania im Gdańska.
Polska stanowczo odrzuciła te żądania, uznając je za naruszenie jej suwerenności i integralności terytorialnej.
Niemcy nie zamierzali jednak ustępować i zaczęli przygotowywać się do inwazji na Polskę. W tym celu nawiązali sojusz z ZSRR, który zapewniał im bezpieczeństwo na wschodzie i podział wpływów w Europie Środkowo-Wschodniej.
23 sierpnia 1939 roku podpisali tzw. pakt Ribbentrop-Mołotow, który zawierał tajny protokół o podziale stref wpływów między obydwoma państwami. Według tego protokołu Polska miała zostać podzielona między Niemcy a ZSRR wzdłuż linii Narwi, Wisły i Sanu.
Polska znalazła się w dramatycznej sytuacji. Nie mogła liczyć na skuteczną pomoc ze strony sojuszników zachodnich, którzy nie byli gotowi do podjęcia działań wojennych przeciwko Niemcom.
Nie mogła też liczyć na poparcie ze strony Ligi Narodów, która okazała się bezsilna wobec agresji niemieckiej.
Polska była sama i bezbronnie wystawiona na atak dwóch potężnych dyktatur. 1 września 1939 roku Niemcy zaatakowały Polskę bez wypowiedzenia wojny, rozpoczynając tym samym II wojnę światową.
17 września 1939 roku ZSRR wkroczył do Polski od wschodu, realizując postanowienia paktu Ribbentrop-Mołotow. Polska została zdradzona i zniszczona przez swoich sąsiadów.
Muzeum Westerplatte i Wojny 1939 - co warto wiedzieć przed wizytą?
Pomorze było jednym z pierwszych regionów Polski, które zostały zaatakowane przez Niemcy w dniu 1 września 1939 roku. Niemiecki plan operacyjny zakładał szybkie przełamanie polskiej obrony na Pomorzu i zajęcie Gdyni, Gdańska i Korytarza Pomorskiego.
W tym celu Niemcy skierowali na Pomorze dwie armie: Armię „Pomorze” pod dowództwem generała Walthera von Reichenau i Armię „Północ” pod dowództwem generała Fedor von Bock. Łącznie dysponowały one około 600 tysiącami żołnierzy, 1200 czołgami i 1000 samolotami.
Polska obrona na Pomorzu była zorganizowana w ramach Armii „Pomorze” pod dowództwem generała Władysława Bortnowskiego. Liczyła ona około 200 tysięcy żołnierzy, 350 czołgów i 200 samolotów. Armia „Pomorze” składała się z czterech armii: Armii „Modlin”, Armii „Poznań”, Armii „Toruń” i Armii „Pomorze”. Główna linia obrony przebiegała wzdłuż rzeki Brdy i Kanału Bydgoskiego.
Jednym z najważniejszych punktów obrony na Pomorzu była Wojskowa Składnica Tranzytowa na półwyspie Westerplatte w Wolnym Mieście Gdańsku. Była to polska placówka wojskowa, która miała za zadanie zapewnić zaopatrzenie dla polskiej floty wojennej.
Na Westerplatte stacjonowało około 200 polskich żołnierzy pod dowództwem majora Henryka Sucharskiego.Westerplatte było pierwszym celem niemieckiego ataku na Polskę.
O godzinie 4:45 niemiecki pancernik „Schleswig-Holstein” otworzył ogień do polskiej składnicy. Jednocześnie niemiecka piechota morska i oddziały SS zaatakowały Westerplatte od strony lądu.
Polscy obrońcy, wykorzystując przygotowane wcześniej umocnienia i schrony, stawili zacięty opór. Przez siedem dni odpierali kolejne szturmy niemieckie, zadając im duże straty.
Ostatecznie Westerplatte skapitulowało 7 września o godzinie 10:15, po tym jak Niemcy zagrozili użyciem ciężkiej artylerii i bombowców. Polscy obrońcy zostali uznani za bohaterów narodowych i otrzymali wiele odznaczeń wojskowych.
Obrona Westerplatte stała się symbolem polskiego bohaterstwa i oporu w obliczu przeważającego wroga.
Działania wojenne na Pomorzu trwały do końca września 1939 roku. Niemieckie natarcie przełamało polską obronę na Brdzie i Kanale Bydgoskim i zmusiło Armię „Pomorze” do odwrotu w kierunku Warszawy.
Jednak polskie oddziały stawiały zacięty opór i prowadziły walki zaczepne i opóźniające na całej długości frontu.
Wyróżniły się zwłaszcza bitwy pod Mławą, Wizną, Kutnem i Tomaszowem Lubelskim. Niektóre polskie jednostki zdołały przebić się przez pierścień okrążenia i dotrzeć do Warszawy lub do granicy rumuńskiej.
Inne kontynuowały walkę w ramach ruchu oporu lub podjęły próby przedostania się na Zachód. Pomimo przegranej kampanii wrześniowej, polscy żołnierze na Pomorzu, Helu i Westerplatte wykazali się wielką odwagą i poświęceniem w obronie ojczyzny.
Według wielu analiz polska armia, w tamtym czasie nie miała najmnjeszych szans w starciu z wrogiem. Pomimo prowadzonych walk na dwóch frontach, dzięki męstwu żołnierzy i niejednokrotnie wybitnemu dowodzeniu, polska armia stawiała zacięty opór.
Nie raz można spotkać sie z ocenami mówiącymi o braku sensu przedłużającej się wojny obronnej, trzeba mieć jednak na uwadze to że w tamtym czasie polska posiadała wiążące umowy o pomocy wojskowej z ówczesnymi potęgami militarnymi.
Polscy żołnierze we wrześniu, przelewali swoją krew wierząc w to że niebawem nadejdzie pomoc przyjaciół z zachodu, wystarczy tylko trzymać sie tak długo jak sie da.
Dzisiaj wiemy ze zachód w tamtym czasie nie wywiązał sie z umowy, krew polskich żołnierzy nie obroniła Polski lecz Francję przed jeszcze dotkliwszą porażką.
Westerplatte - jak zwiedzić muzeum i pole bitwy?
Muzeum Westerplatte i Wojny 1939 jest oddziałem Muzeum II Wojny Światowej w Gdańsku. Jego celem jest upowszechnianie wiedzy o bohaterskiej obronie Westerplatte we wrześniu 1939 roku oraz ochrona i rewaloryzacja zabytkowych obiektów wojskowych na terenie półwyspu.
Muzeum obecnie przechodzi transformację i jest w trakcie budowy nowego gmachu i ekspozycji.
Muzeum Westerplatte można zwiedzać na dwa sposoby: odwiedzając pole bitwy na półwyspie lub odwiedzając wystawę czasową w budynku Muzeum II Wojny Światowej w Gdańsku.
Pole bitwy na Westerplatte jest dostępne dla zwiedzających przez cały rok. Można tu zobaczyć m.in. Pomnik Obrońców Wybrzeża, cmentarz żołnierzy Wojska Polskiego, schrony bojowe i wartownicze, wieżę obserwacyjną.
Na terenie półwyspu wytyczono Szlak Turystyczny Westerplatte, który prowadzi do najważniejszych miejsc związanych z obroną składnicy. Szlak można zwiedzać samodzielnie lub z przewodnikiem.
Wystawa czasowa w Muzeum II Wojny Światowej w Gdańsku nosi tytuł „Westerplatte – symbol”. Prezentuje ona historię i znaczenie Westerplatte jako miejsca narodowej pamięci i tożsamości. Wystawa składa się z trzech części: „Westerplatte – historia”, „Westerplatte – mit” i „Westerplatte – dziedzictwo”.
Na wystawie można zobaczyć m.in. oryginalne przedmioty należące do obrońców Westerplatte, dokumenty, fotografie, filmy oraz instalacje multimedialne. Wystawa jest czynna do 31 grudnia 2021 roku.
W przyszłości muzeum Westerplatte będzie mieć swój nowy gmach na terenie półwyspu. Będzie on zaprojektowany tak, aby harmonijnie wpisywać się w krajobraz i nie zakłócać autentyzmu pola bitwy.
Nowe muzeum będzie mieć około 5000 m2 powierzchni wystawienniczej i będzie prezentować nowoczesną i interaktywną ekspozycję poświęconą historii i znaczeniu Westerplatte. Planowany termin otwarcia nowego muzeum to rok 2024.
Muzeum Westerplatte to miejsce, które warto odwiedzić podczas pobytu w Gdańsku. To nie tylko atrakcja turystyczna, ale także lekcja historii i hołd dla polskich bohaterów.
Pomnik Westerplatte
Pomnik na Westerplatte to imponująca rzeźba z granitowych bloków, która upamiętnia polskich obrońców Wybrzeża we wrześniu 1939 roku. Pomnik został odsłonięty w 1966 roku i jest częścią większego zespołu pomnikowego, obejmującego także pole bitwy na półwyspie.
Pomysł stworzenia pomnika na Westerplatte narodził się w latach 60., kiedy to rozpoczęto prace modernizacyjne w Porcie Gdańskim. Uznano, że warto wyróżnić to miejsce, które stało się symbolem polskiego bohaterstwa i oporu w obliczu niemieckiej agresji.
W 1963 roku ogłoszono konkurs na projekt pomnika, który wygrali architekt Adam Haupt i rzeźbiarz Franciszek Duszeńko.
Pomnik składa się z dwóch głównych elementów: kopca i monumentu. Kopiec o średnicy 20 metrów i wysokości 22 metrów został usypany z ziemi pozyskanej podczas poszerzania kanału portowego.
Na jego szczycie umieszczono monument o wysokości 25 metrów, złożony z 236 granitowych bloków o łącznej wadze 1150 ton. Monument ma kształt przypominający wyszczerbiony bagnet wbity w ziemię.
Na jego powierzchni wyryto napisy i płaskorzeźby, odnoszące się do historii Westerplatte i polskiego udziału w II wojnie światowej. Siedem zniczy u podstawy monumentu symbolizuje siedem dni obrony Westerplatte.
Pomnik Westerplatte jest otoczony przez zachowane do dziś obiekty wojskowe, takie jak schrony, wartownie, magazyny amunicyjne czy wieża obserwacyjna. Na terenie półwyspu wytyczono Szlak Turystyczny Westerplatte, który prowadzi do najważniejszych miejsc związanych z obroną składnicy.
Pomnik na Westerplatte jest miejscem pamięci narodowej i kulturowej, które przyciąga wielu turystów i zwiedzających. Jest to także miejsce edukacji historycznej i patriotycznej, które przypomina o bohaterstwie i poświęceniu polskich żołnierzy w obronie ojczyzny.
Jak dojechać na Westerplatte
Muzeum Westerplatte znajduje się przy Nabrzeżu Obrońców Westerplatte. Można tam dojechać na różne sposoby, w zależności od preferencji i budżetu.
Oto kilka opcji dojazdu do Westerplatte:
Komunikacja miejska: najprostszym i najtańszym sposobem jest skorzystanie z autobusu linii 106, który kursuje z Dworca Głównego PKP w Gdańsku co 20 minut.
Statek żeglugi gdańskiej: dla osób lubiących rejsy po wodzie polecamy skorzystanie ze statku pasażerskiego, który odjeżdża z Motławy przy Żurawiu lub z Długiego Targu przy Fontannie Neptuna. Rejs trwa około 40 minut i kosztuje 20 zł za osobę w obie strony. Statki kursują od kwietnia do października co godzinę lub co pół godziny.
Taksówka: dla osób ceniących sobie wygodę i szybkość polecamy zamówienie taksówki. Można to zrobić przez telefon, aplikację lub na postoju. Koszt przejazdu z centrum Gdańska do Westerplatte wynosi około 45-60 zł. Podróż zajmuje około 15 minut.
Samochód: dla osób podróżujących własnym samochodem polecamy parking przy Nabrzeżu Obrońców Westerplatte. Parking jest płatny i kosztuje 5 zł za godzinę.
Muzeum na Westerplatte jest czynne od wtorku do niedzieli w godzinach 10:00-18:00. Wstęp jest bezpłatny.
Na terenie muzeum można zwiedzać Wartownię nr 1, Izba Pamięci, cmentarz żołnierzy polskich, Pomnik Obrońców Wybrzeża i inne obiekty związane z obroną półwyspu.
Comments